Twee jaar na de opschorting van de besprekingen over een handelsovereenkomst tussen de VS en de EU bereiden de lidstaten en de Europese Commissie zich voor op nieuwe onderhandelingen met de Amerikanen. Vorige week bespraken de EU-leiders de hernieuwde opening van de onderhandelingen met de VS. Alle signalen gaan in de richting van een TTIP 2.0. De burgers worden zoveel mogelijk in het ongewis gelaten.
In
juli 2018 lanceerden de
Amerikaanse president Donald Trump (Blauwe
Knoop) en EU-Commissievoorzitter Jean-Claude Junker (niet-anonieme
alcoholist) "een nieuwe fase van de betrekkingen tussen de
VS en de Europese Unie". Sindsdien zijn EU- en VS-ambtenaren bezig met
het voorbereiden van nieuwe onderhandelingen voor een nieuw TTIP,
versie 2.0: de transatlantische handelsovereenkomst.
Beide partijen hebben in januari dit jaar conceptversies van
onderhandelingsmandaten
gepubliceerd. De EU-Raad zou eind maart groen licht kunnen geven.
Hoewel de Europese Commissie
volhoudt
dat "dit een nieuw
proces is dat geen verband houdt met TTIP", zouden onderhandelingen de
meest controversiële kenmerken van TTIP via de achterdeur kunnen
inbrengen.
Sinds de ontmoeting tussen Trump en Juncker heeft de Europese
Commissie al enkele stappen gezet in de richting van uitbreiding van
de invoer van Amerikaanse producten, waaronder het milieu-onvriendelijke
schaliegas en mens-onvriendelijke genetisch gemodificeerde
sojaproducten. Dit herinnert aan de periode voorafgaand aan de eerdere
TTIP-onderhandelingen, waarin de Europese Commissie vóór de
onderhandelingen de Europese normen versoepelde om de VS tevreden te
stellen en aan de onderhandelingstafel te brengen.
Kijken we bijvoorbeeld naar de fors gesubsidieerde constructie van
nieuwe pijpleidingen, terminals en andere gasinfrastructuur, dan is
Europa
een van de grootste afnemers
van Amerikaans vloeibaar aardgas (LNG). Grotendeels wordt dit gas
geproduceerd door fracking, een methode van gaswinning die
schadelijk is voor het milieu
en bijzonder vervuilend is. De invoer van Amerikaanse GMO-soja voor
Europese mestbedrijven is ook sterk toegenomen. De Commissie heeft ook
de weg vrijgemaakt voor
biodiesel uit Amerikaanse
sojabonen. De club van Juncker vindt dit prima, hoewel zelfs uit eigen
gelederen werd bekendgemaakt (PDF)
dat het voor het klimaat en het milieu erger is dan fossiele diesel.
Kennelijk is Juncker niet de enige alcoholist in die club.
Nog verontrustender is het feit dat de EU de onderhandelingen over de
controversiële samenwerking op het gebied van regelgeving wil
hervatten. Dit wordt duidelijk in het mandaat voor zogenaamde
"Conformity Assessment" (conformiteitsbeoordeling), dat momenteel in
de Raad van de EU wordt besproken. Volgens een gelekt document (PDF)
van oktober 2018 kunnen deze discussies op veel gebieden van invloed
zijn - van farmaceutische producten tot voedingsnormen (inclusief het
controversiële Frankensteinvoer en met hormonen behandeld rundvlees).
Samenwerking op het gebied van regelgeving was één van de meest
controversiële onderwerpen bij het TTIP, naast de scheidsgerechten.
Het risico bestaat dat de invloed van multinationale ondernemingen in
de EU en de VS op de wetgeving aanzienlijk wordt versterkt, ten koste
van het milieu, de gezondheid en de belastingbetalers. De Amerikaanse
Kamer van Koophandel beschreef regelgevingssamenwerking ooit als "a
gift that keeps on giving" (een geschenk dat blijft geven -
PDF hier).
Net als bij de eerste lancering van TTIP domineren bedrijfslobbyisten
achter de schermen de voorbereidingen voor onderhandelingen met de VS
- vakbonden, milieuorganisaties en consumentengroepen zijn grotendeels
buitenspel gezet. Dit blijkt uit interne documenten van de Europese
Commissie, die de organisatie Corporate Europe Observatory van de
Europese Commissie ontving als reactie op
een verzoek
uit hoofde van de
Freedom of Information Act (een soort WOB-verzoek, dus).
In de vier maanden na de bijeenkomst van Juncker en Trump in juli 2018
kwamen medewerkers van het directoraat Handel 49 keer met lobbyisten
bijeen voor transatlantische handel (zie
PDF hier). Slechts vijf keer (10%) hadden ze overleg
met vakbonden, milieuorganisaties en consumentengroepen. De resterende
90% van de vergaderingen vond plaats met vertegenwoordigers van
concerns, waaronder lobbyisten van VW, de Amerikaanse farmaceutische
groep Eli Lily en de Amerikaanse landbouwvereniging Bunge. De Europese
Commissie ontmoette ook anderssoortige lobbyisten, zoals de grootste
Europese werkgeversvereniging BusinessEurope en de Amerikaanse Kamer
van Koophandel.
Deze nauwe contacten tussen EU-onderhandelaars en bedrijfslobbyisten
doet denken aan de eerdere TTIP-onderhandelingen, die vooral werden
beïnvloed door grote bedrijven.
Tot eind februari ging de onevenwichtige relatie ten gunste van
lobbyisten van bedrijven door bij de voorbereidingen voor
onderhandelingen met de VS. Dit blijkt uit onze aanvullende evaluaties
van december tot februari: 92% van de gepubliceerde lobbyvergaderingen
werd uitgevoerd door het directoraat Handel met lobbyisten van
concerns.
Op 19 maart hield het directoraat Handel een dialoog met het
maatschappelijk middenveld. De term "dialoog met het maatschappelijk
middenveld" is slechts een leeg omhulsel, een etiket. 82% van de
deelnemers aan het evenement vertegenwoordigde de belangen van
bedrijven.
De regelmatige ontmoetingen van de Europese Commissie met lobbyisten
van bedrijven zijn bijzonder verontrustend, vooral wanneer wordt
gekeken naar het verlanglijstje van de industrie bij een
transatlantische handelsovereenkomst.
Neem bijvoorbeeld de Amerikaanse farmaceutische lobbygroep PhRMA
(Pharmaceutical Research and Manufacturers of America, lobbyisten voor
Eli Lily, Pfizer, Sanofi en anderen): die zou bijvoorbeeld graag
gebruik maken van de komende onderhandelingen om Europese regels aan
te vechten voor het veiligstellen van de betaalbaarheid van medicijnen.
Een lid van het kabinet van handelscommissaris Cecilia Malmström
ontmoette PhRMA-lid Eli Lilly in september 2018.
Ondertussen wil de Amerikaanse Graanraad ("US Grains Council“), die
voor landbouwreuzen zoals Bunge en Bayer-Monsanto lobbyt, gebruikmaken
van gesprekken over regulatorische samenwerking om de export van
genetisch gemodificeerde producten naar Europa te bevorderen, om de
regels voor residuen van bestrijdingsmiddelen in Europa te versoepelen
en om de Europese inspanningen om hormoonveranderende chemicaliën te
reguleren te ondermijnen.
Ambtenaren van het Trade Department ontmoetten lobbyisten van Bunge,
een lid van de Grain Council, in november 2018.
Hoewel de Europese Commissie al twee mandaten heeft gepresenteerd voor
nieuwe onderhandelingen over tariefverlagingen en samenwerking op
regelgevingsgebied, eisen ondernemingslobbyisten een nog bréder
handelsakkoord - in de geest van de eerdere TTIP-onderhandelingen. De
Amerikaanse regering stelt iets soortgelijks voor.
De EU-Commissie probeert haar contacten met industriële lobbygroepen
voor het publiek te verbergen om de toekomstige transatlantische
handelsovereenkomst te beïnvloeden. Hoewel de Europese Commissie een
lijst met haar lobbyvergaderingen over toekomstige
handelsovereenkomsten publiceerde (als gevolg van het bovengenoemde
WOB-verzoek - dus niet vrijwillig), weigerde zij de toegang tot
gerelateerde correspondentie met lobbyisten (bewerend dat het te veel
werk was). De overige 55 documenten - inclusief verslagen van
vergaderingen met verenigingen zoals BusinessEurope of de Amerikaanse
Kamer van Koophandel - zijn nog niet gepubliceerd, hoewel het verzoek
enkele maanden geleden werd ingediend.
Staatshoofden en/of regeringsleiders van de EU zijn nog niet akkoord
gegaan met onderhandelingsmandaten met de Verenigde Staten. Dus hebben
de regeringen van de lidstaten het nog in eigen hand. Ook onze
regering zou een open en democratisch onderhandelingsproces
afhankelijk kunnen maken van de goedkeuring van het mandaat en aan
commissaris Malmström de opdracht geven om de oproep voor lobby-transparantie
van EU-ombudsman O'Reilly serieus te nemen. O'Reilly eiste tijdens de
eerste TTIP-onderhandelingen: "De EU-instellingen moeten ... zorgen
voor proactieve transparantie van lobbyinvloed om een degelijke
publieke controle mogelijk te maken."
De voortekenen van het onderhandelingsmandaat voor samenwerking op het
gebied van regelgeving toont helaas nu al aan dat de eenzijdige
invloed van ondernemingen merkbaar is in de aanloop naar de
onderhandelingen. Het omgaan met lobbyinvloed van de EU-Commissie
speelt hierin een beslissende rol. Handelscommissaris Malmström is
niet veel transparanter dan met de eerste TTIP-nachtmerrie en neemt
ook de uitnodiging van Commissievoorzitter Juncker (uit 2014 aan alle
commissarissen) niet serieus om alle belangen in overweging te nemen
bij het openen van onderhandelingen. Nogmaals, de regeringen van de
lidstaten kunnen druk uitoefenen op een evenwichtige lobbyinvloed en
verwijzen naar het eerdere verzoek van Juncker.
Wie af wil van de oproep om een eenzijdig handelsbeleid te voeren in
het belang van bedrijven, die moet oppassen niet dezelfde fouten te
maken als in TTIP 1.0. Onder deze omstandigheden zou de onze regering
niet - zoals dat momenteel het geval is - druk moeten uitoefenen op
het onderhandelingsmandaat met de VS, maar haar instemming moeten
onthouden om te onderhandelen totdat transparantie en evenwicht met
betrekking tot omkoperij lobbying zijn vastgesteld.
De lidstaten hebben het lot in eigen handen: ook zij zijn
verantwoordelijk voor het waarborgen van een democratisch
handelsbeleid dat die naam waardig is.
Voor meer informatie: lees ons artikel van 3 maart jl.:
Brussel laat zich door lobbyisten de wet
voorschrijven.
