Als George Orwell nog zou leven zou hij verbaasd zijn over de totalitaire rotzooi die de Europese Unie aan het maken is. Nu is er een nieuwe EU-wet op komst die stelt dat vanaf 2024 de installatie van een zwarte doos in elke auto verplicht wordt. De apparaten zijn - volgens de officiële lezing - ontworpen om het aantal verkeersongevallen te verminderen en alleen anonieme gegevens worden bewaard. Maar dat is niet helemaal waar. Gegevensbeschermers waarschuwen voor de "bestuurder van de glazen auto"
De Europese Unie is van plan de verplichte installatie van zwarte
dozen in alle voertuigen door te voeren. De zogenaamde "data-opslag
voor ongevallen" moet gedetailleerde gegevens over ongevallen
verzamelen. De bepaling maakt deel uit van een pakket voorstellen om
het wegvervoer in de toekomst veiliger te maken. Het Europees
nepparlement heeft de wet gisteren met een grote meerderheid
aangenomen.
De gegevens die bij ongevallen worden opgeslagen registreren de
snelheid, het gebruik van de remmen en andere gemeten waarden van het
voertuig. Het apparaat slaat de gegevens op in het geval van een
ongeluk - bijvoorbeeld wanneer de airbag wordt geactiveerd. Het is
vergelijkbaar met de functie van een zwarte doos in een vliegtuig.
De officiële versie van deze wet is dat de gegevens moeten worden
gebruikt om de verkeersveiligheid te verbeteren. Individuele
ongevallen vallen niet onder de EU-wetgeving. De tekst van de wet
stelt dat alleen geanonimiseerde voertuiggegevens worden verzameld,
zodat "op basis van de opgeslagen gegevens geen identificatie van de
gebruiker of eigenaar van een bepaald voertuig mogelijk is."
Maar klopt dat ook? De wet schrijft een gesloten systeem voor voor
opslag van ongevallengegevens. Als in een dergelijk systeem alleen de
gegevens van een enkel voertuig in de zwarte doos opgeslagen worden en
maar één persoon het voertuig gebruikt, hoe anoniem is de bestuurder
dan? Voorstanders van privacy vrezen dat de gegevens uit de
gegevensopslag van het ongeval kunnen worden gebruikt in rechtszaken
tegen bestuurders van voertuigen.
Zo waarschuwde de federale commissaris voor gegevensbescherming Ulrich
Kelber in een gastartikel dat digitaal opgewaardeerde voertuigen in de
toekomst een enorm controlerisico zouden kunnen betekenen. "Naast
fysieke beveiliging moeten auto's ook de bescherming van digitale
integriteit garanderen", schreef Kelber.
Hij waarschuwt dat de voorgestelde wet autobestuurders niet adequaat
beschermt tegen het nadelige gebruik van hun gegevens. De
uiteindelijke tekst waarover de EU-onderhandelaars eind maart
overeenstemming hebben bereikt, verandert niet veel aan het standpunt
van Kelber, die verklaarde: "De huidige versie van de
Voertuigveiligheidsverordening bevat alleen selectieve bepalingen voor
gegevensbescherming, met name in vergelijking met de E-Call-verordening.
Deze zijn ook in wezen beperkt tot gegevensverwerking in het
gebeurtenissengeheugen. Als zodanig, vanuit het oogpunt van
gegevensbescherming, beschouw ik de wet nog altijd als ontoereikend en
ongepast om de bezorgdheid die in mijn artikel is geuit, weg te nemen."
Ook belangenorganisaties voor autorijders zijn van mening dat het
waarschijnlijk is dat de opgeslagen gegevens bij ongevallen in de
toekomst vaak voor de rechtbank zullen worden gebruikt.
In principe voorziet de EU-verordening alleen in het anoniem gebruik
van de gegevens van de Event Data Recorder voor ongevalsonderzoek,
tenzij uitdrukkelijk anders is overeengekomen. In het geval van
ernstige verkeersongevallen waarbij gewonden of dodelijke slachtoffers
betrokken zijn en die niet kunnen worden opgelost zonder de gegevens
van de Event Data Recorder, kan het parket een evaluatie van de
gegevens initiëren. In dergelijke gevallen geldt de belangstelling
voor ongevalsinformatie bóven het niveau van gegevensbescherming.
Sommige automobielfabrikanten bouwen al dataopslag in hun voertuigen
in. Dit is echter tot nu toe vrijwillig gebeurd. De nieuwe regelgeving
breidt de gestandaardiseerde gegevensverzameling in auto's aanzienlijk
uit.
Enkele consumentenorganisaties zijn bang dat de verzamelde gegevens
het openen van de doos van Pandora betekent. Want hoewel de gegevens
nuttig kunnen zijn voor het verhelderen van aansprakelijkheidskwesties
- de autofabrikanten en verzekeringsmaatschappijen zouden wel eens erg
gretig kunnen worden om die informatiestroom in hun handen te krijgen.
Het is niet ondenkbeeldig dat verzekeraars speciale polissen gaan
ontwikkelen voor autobezitters die hun hele hebben en houden voor hen
op tafel willen leggen, in ruil voor wat euro's korting.
Het is de bedoeling dat de EU-lidstaten het ontwerp de komende weken
moeten goedkeuren. In nieuwe auto's zijn zwarte dozen vanaf mei 2022
voor de hele EU verplicht. Vanaf 2024 moeten alle auto's ermee
uitgerust zijn.
