Vroeger was het zo dat als je een product kocht, het je eigendom werd. Eenvoudig, toch? En als je het gekocht had kon je ermee doen wat je wilde. Toch? Maar de laatste tijd hebben veel bedrijven dankzij digitale producten en een altijd verbonden wereld dingen veranderd - dus de producten waarvan je dacht dat je ze bezat, huur je eigenlijk.
Maar het kan zelfs verder gaan dan dat, waar een product waarvan je dacht dat je het bezit, onherroepelijk kan worden veranderd zonder je toestemming, lang nadat je het hebt gekocht.
Dat was bijvoorbeeld al het geval in
het jaar 2010 met Sony dat een
functie op de PS3 had verwijderd waarmee gebruikers (geen eigenaars
blijkbaar) andere besturingssystemen konden installeren, zoals Linux.
Dat kon niet meer. Sony had aangekondigd dat wanneer de volgende
firmware-upgrade van de PS3 werd uitgevoerd, deze functie was gewist,
ongeacht of men die had gebruikt of niet. De enige manier om dat te
vermijden, was om niet te upgraden, maar dat beperkte enorm de
mogelijkheden met wat je met je PS3 kon doen.
We zijn nu bijna tien jaar verder, maar de zaken zijn op dit punt
alleen maar erger geworden.
Al diverse malen hebben we herhaaldelijk opgemerkt dat je in de
moderne tijd steeds vaker niet ècht de dingen bezit die je koopt. Van
gameconsoles die op magische wijze belangrijke functionaliteiten
verliezen nà de aanschaf, tot digitale aankopen die op enig moment
zomaar verdwijnen (bijvoorbeeld muziek die op uw toestellen draait).
Of neem Microsoft, die de ondersteuning voor het softwarepakket
Windows-7 heeft stopgezet.
We leven nu in een computertijdperk waarin een
snelle firmware-update functionaliteit kan uithollen en pagina's lange
voorwaarden al je rechten in een oogwenk kunnen wegnemen, waardoor je
met een kater blijft zitten (en als het aan de leverancier/producent
ligt opnieuw de portemonnee moet trekken).
Het meest recente voorbeeld: in de VS is software-ontwikkelaar Adobe deze
week begonnen gebruikers van zijn Creative Cloud-softwaretoepassingen te
waarschuwen dat ze niet langer gemachtigd zijn om oudere versies van
de softwareplatforms van het bedrijf te gebruiken (Lightroom Classic,
Photoshop, Premiere, Animate en Media Director).
In de brief suggereert Adobe nogal cryptisch dat gebruikers inbreuk op
het auteursrecht van mysterieuze derden kunnen riskeren als ze de
oudere versies van deze platforms blijven gebruiken en weigerden ze
bij te werken. Eindgebruikers, niet verrassend, waren in verwarring
gebracht en geïrriteerd:
Op de vraag aan Adobe meer informatie te verstrekken over waarom
gebruikers het risico lopen gerechtelijk te worden aangeklaagd wegens
het gebruik van iets dat ze dachten te bezitten, werd niet veel meer
meegedeeld dan wat er al in de brieven stond:
Adobe heeft onlangs bepaalde oudere versies van Creative Cloud-applicaties
stopgezet. Klanten die deze versies gebruiken, zijn op de hoogte
gebracht dat ze geen licentie meer hebben om deze versies te gebruiken
en kregen richtlijnen voor het upgraden naar de nieuwste
geautoriseerde versies. Helaas kunnen klanten die oudere,
ongeautoriseerde versies van Creative Cloud blijven gebruiken,
geconfronteerd worden met mogelijke claims van inbreuk op het
auteursrecht van derden.
Hoewel Adobe niet de moeite nam om dit feit te verduidelijken, maakte
het bedrijf blijkbaar een vage verwijzing naar het lopende juridische
geschil met Dolby Labs. Dolby vervolgde Adobe vorig jaar (PDF
hier) voor auteursrechtinbreuken nadat het niet blij
was met de nieuwe regeling voor het delen van inkomsten die was
ontstaan na de overgang van Adobe naar zijn controversiële
cloudgebaseerde "software als een abonnement" -model. Er is geen
enkele aanwijzing dat Dolby Adobe-klanten zou aanklagen en het lijkt
meer dan waarschijnlijk dat Adobe alleen maar geïnteresseerd was in
wat kritiek uiten op Dolby - zonder duidelijk te maken dat ze dat
deden.
Maar het kan ook best zo zijn dat Adobe zijn oude programma's
wil verkopen aan derden, die dan op hun beurt betalingen eisen van
oude gebruikers om de software te kunnen blijven gebruiken. Geen
betaling kan leiden tot het vervolgen van gebruikers van de oude
programma's. Misschien denken we hier helemaal verkeerd (het is
misschien wel legaal, maar beslist niet ethisch), maar we staan
tegenwoordig nergens meer van te kijken.
Hoe dan ook: auteursrechtenexperts waren er snel bij om erop te wijzen
dat, gezien het overmatige karakter van moderne
eindgebruikersovereenkomsten, gebruikers geen schijn van kans maken
als het gaat om het juridisch aanvechten van Adobe's praktijken,
tenzij Adobe de voorwaarden van zijn licentieovereenkomst plotseling
heeft geschonden m.b.t. stopzetting van de ondersteuning voor een
eerdere softwareversie.... maar dat is onwaarschijnlijk.
Er zijn tal van legitieme redenen waarom gebruikers niet willen
updaten naar de nieuwste versies. Kunstenaars en videomakers houden
vaak niet van updates bijwerken naar nieuwe versies in het midden van
een project, anders kunnen onverwachte bugs (of verwijderde
functionaliteiten) problemen veroorzaken. Maar nogmaals, in het
moderne computertijdperk bezit je vaak niet wat je koopt, en kun je
worden geconfronteerd met langdurige eindgebruikersovereenkomsten die
je machteloos achterlaten. Er resteren dan twee opties: òf meegaan met
de praktijken van de producent/leverancier òf weigeren om producten te
kopen van bedrijven die zich bezighouden met onnodige paniek zaaien en
routinematig de rechten van de consument te ondermijnen.
