Bij de eerste berichten in de alternatieve media over het probleem van Italiaanse mini-bot's hebben de gevestigde media en de politiek er weinig of geen aandacht aan geschonken. Maar nu denkt de Italiaanse regering serieus na over de invoering ervan. Het heeft geleid tot negatieve reacties van de zijde van de ECB. Draghi maakt duidelijk dat de ECB geen mini-bot's tolereert en hij classificeert het instrument als negatief. Zijn de Italianen daar ècht van onder de indruk?
In Rome lijkt de italiaanse regering het recept te hebben uitgevonden
hoe de dictatuur van de Europese Unie weerstand kan worden geboden.
Zij gaat haar eigen geld drukken. Oké, dat is in principe verboden,
maar daar heeft de nieuwe regering maling aan, want wat denkt de
Europese Unie daartegen te kunnen doen? Het Europese
Duitse leger op haar af sturen?
De verkiezingen in Italië hebben het duidelijk laten zien. De kleinere
partijen, de Vijfsterrenbeweging en de Lega, hebben gewonnen, en die
hebben een coalitie en regering gevormd.
Zowel de Lega als Vijf Sterren zijn zwaar eurosceptisch en hebben in
het verleden het idee geopperd om de gemeenschappelijke valuta, de
euro, te verlaten, en Matteo Salvini, de strijdbare leider van de Lega,
vorig jaar noemde de euro "een verkeerd experiment dat banen en de
Italiaanse economie heeft geschaad". Daarin kon hij weleens gelijk
hebben.
Het zijn de partijen in Italië die nu aan de touwtjes trekken, en die
niet veel gelegen is aan een verenigd Europa en er de afgelopen
jaren al helemaal niet van hebben geprofiteerd. Dat is ook de mening
van veel Italiaanse burgers die de nieuwe coalitie hebben gekozen. De
twee partijen hebben de burgers veel beloften gedaan, ook al is de
bodem van de schatkist duidelijk zichtbaar. Dat is in het begin niet
ongebruikelijk - andere partijen in andere landen doen dat ook.
Het bijzondere aan Italië is echter dat men gouden bergen belooft en
deze beloftes met nieuw geld denkt te kunnen verzilveren. Politici
zijn - dáár wel - bereid de beloften aan de kiezers na te komen en
eindelijk eens goede zaken te regelen voor de burgers. Het
belangrijkste voor de Italiaanse regering is dat burgers er zeker van
kunnen zijn dat dit project zal worden geïmplementeerd - en dit baart
de rest van de Europese Unie (en dan in het bijzonder Brussel en
Frankfurt) grote zorgen.
We zullen nog even in het kort vertellen wat dat "nieuwe geld" precies
inhoudt. Het idee erachter zijn de "mini-bots", "waardepapieren" die
worden aangeboden in coupures van 5 tot 500 euro. Dit maakt ze
vergelijkbaar met de eurobiljetten die nu in omloop zijn, alleen is
het geen (door de ECB) gegarandeerd geld.
Voor de Italianen wordt dus de mogelijkheid gecreëerd om (in principe
in Italië) betalingstransacties uit te voeren. Het begint met
staatsgerelateerde transacties, zoals het overhandigen van deze nieuwe
biljetten aan vakmensen en bedrijven die overheidscontracten hebben
gesloten. Deze zouden dan met de mini-bots kunnen betalen aan de
autoriteiten of hun belastingschuld kunnen voldoen. De reikwijdte van
dit project is nog niet concreet, maar het doel is duidelijk: er komt
een parallelle valuta en dat plan kan de financiële markten en
politiek in de problemen brengen.
Om de implicaties te begrijpen van wat de mini-bots van de Italiaanse
overheid allemaal bewerkstelligen, moeten we begrijpen wat geld is en
hoe geld daadwerkelijk werkt. Want geld is vooral alles waarmee
goederen en diensten worden gewaardeerd en uitgewisseld. Zodat niet
iedereen of elke groep zijn eigen geld verzint, heeft de Staat
controle over het geld. In het geval van de euro is dit de Europese
Centrale Bank (ECB). Binnen de Europese Unie kan alleen de ECB geld "maken",
zij controleert het monetaire beleid en staat geen parallelle valuta
toe in zijn monetaire unie. Maar dat is precies wat er in Italië staat
te gebeuren.
De Europese Commissie probeert een tekortprocedure tegen Italië op te
starten. Het land in het zuiden van Europa maakt zich niet druk om de
enigszins uit balans staande begroting en blijft schulden maken. Om
een einde te maken aan deze situatie, zou een procedure door de EC de
Italianen tot de orde moeten roepen. Maar de temperamentvolle
Zuid-Europeanen hebben een alternatief plan bedacht.
Als u met euro's geen schulden mag maken, dan kunt u een alternatief
betaalmiddel gebruiken. Dit worden in Italië de mini-bots genoemd,
zoals we in ons vorige artikel al uitlegden (link
hier). Wat aanvankelijk als idee werd geopperd, wordt
nu realiteit. Eind mei stemde de Italiaanse Kamer van Afgevaardigden
voor de introductie van deze nieuwe betaalmethode.
Dit maakt de weg vrij voor Italië om zijn eigen geld te creëren. Het
zou alleen geldig zijn in Italië, maar bedrijven zouden hiermee
rekeningen met elkaar kunnen afwikkelen, particulieren en handelaren
zouden hun belastingschulden kunnen betalen. Er zijn veel manieren om
van het nieuwe geld te profiteren. En het speciale is dat de
Italiaanse regering mini-bots in Rome zelf kan maken, zoveel zij
willen, zonder ondergeschikt te zijn aan de bezuinigingsdrift van
Brussel.
Nu het met de mini-bBots ernst lijkt te worden, begint de Europese
Centrale Bank (ECB) zich te roeren. Op de persconferentie van 6 juni,
kort na de stemming in Italië, werd gezegd dat wanneer mini-bots als
geld worden beschouwd, ze illegaal zijn. Dat is een pittige verklaring,
want dat is precies waar het allemaal om gaat. Het laat trouwens
precies zien waarom de euro onverenigbaar is met economische
stabiliteit.
Een confrontatie tussen de Italiaanse regering en de ECB zal niet lang
op zich laten wachten.
Zodat de Italiaanse overheid niet eenvoudigweg een andere naam
gebruikt - eentje die mini-bots classificeert als "geen geld" om een
confrontatie met de ECB te voorkomen - zorgt de centrale bank daar
zelf al voor. Frankfurt zegt dat als de mini-bots geen geld zijn, ze
als schulden moeten worden beschouwd. En nieuwe schulden kan Italië
zich niet veroorloven (zie de dreigende tekortprocedure).
De ECB benadrukt ook dat de markten de introductie van mini-bots niet
als positief beschouwen. Dit is een waarschuwing aan het adres van
Italië, omdat het geld moet inzamelen via de obligatiemarkten en als
beleggers negatief worden over de ontwikkeling in Italië zullen ze
hogere rentetarieven eisen, die op hun beurt de financieringskosten
van Italië verhogen.
Hiermee probeert de ECB de Italiaanse regering de weg af te
snijden met haar plan om mini-bots te introduceren. Dit mogen geen
geld of promesses zijn. Daarbij probeert de ECB de Italianen alle
mogelijkheden te ontnemen.
Wij denken dat als Salvini dit plan dóór wil zetten, hij moet
volharden in zeggen dat het absoluut geen geld is, maar slechts een
obligatie. In dat geval kan Frankfurt hoog of laag springen, maar kan
Salvini gewoon zijn plan uitvoeren. Probleempje met de Italianen is
dat zij teveel kunnen praten, en in dit geval is zwijgen (over wat
mini-bot's zijn) de beste oplossing.
Als Italië erin slaagt zijn eigen valuta met succes uit te vinden,
zouden andere landen dezelfde stap kunnen zetten. Naar de mening van
de Europese Centrale Bank mag dit nooit gebeuren, dus positioneert zij
zich dienovereenkomstig om de ontwikkeling van mini-bots te voorkómen.
De reden waarom Frankfurt Rome denkt aan te kunnen pakken, is
duidelijk. Maar als zij Italië teveel onder druk gaat zetten, zou de
volgende fase kunnen zijn dat de financiële markten gaan speculeren
over een EU-exit van dit land. Een confrontatie met Italië, de op twee
na grootste economie in de EU, zullen de schuldeisers niet op prijs
stellen, omdat in het geval van een mogelijke uittreding uit de EU
alle geleende gelden verloren zouden gaan. En juist dit argument zal
Italië in haar voordeel kunnen gebruiken en trekt het zich daarom
weinig aan van de mening van landgenoot Mario Draghi, de man die
Griekenland de Europese Unie heeft binnengesjoemeld en nu zelf naar
anderen wijst om "binnen de lijntjes" te blijven. De nieuwe Italiaanse
regering trekt zich niets aan van de monetaire unie.
Kunnen ze in Brussel en Frankfurt die "gekke" Italianen stoppen?
Het mag geen wettig betaalmiddel zijn, maar dat wordt ook niet door de
Italiaanse regering als zodanig gepropageerd. Wat echter bedoeld wordt
is dat het nieuw geld is, waarmee goederen en diensten kunnen worden
uitgewisseld. Een ruilmiddel dus.
Mocht Italië zijn idee van het nieuwe geld kunnen invoeren, dan zouden
ze aan de bezuinigingsdictaten van de Europese Unie kunnen ontsnappen.
Of dit zal lukken, moet nog blijken. Als het plan goed voor het land
uitpakt, dan draaien de Italianen aan de geldpersen en kunnen ze alle
beloften aan de kiezers nakomen, zoals de nieuwe coalitie het heeft
beloofd.
Het argument van analisten en economen dat geld niet ongelimiteerd kan
worden bijgedrukt, omdat het snel leidt tot inflatie, is allang
achterhaald, gezien het beleid van de grote centrale banken in de
wereld en de enorme, niet weg te werken, schuldenbergen, die vooral
door toedoen van de financiële sector zijn ontstaan.
De huidige regering heeft haar bestaan ons inziens te danken aan de
Duitse bondskanselier. Italianen geven de schuld van de migratiecrisis
- terecht - aan Angela Merkel vanwege haar open-deur beleid - en het
feit dat de Europese Unie het land in de steek heeft gelaten om het
migratieprobleem op te lossen. Brussel beschouwt het vooral als een
mediterraan-probleem. Nu hebben de Italianen wraak kunnen nemen door
Merkel indirect een poepie te laten ruiken. Eindelijk een regering die
wil uitvoeren wat zij vóór de verkiezingen heeft beloofd!
Maar waar het om gaat bij de oplossing van de economische problemen
van het land is de parallelle valuta. Dat is in wezen de eerste stap
op weg naar het werkelijke doel: de eurozone te verlaten. Dat
werkelijke streven is nog steeds goed vermomd, maar wij denken dat het
daar uiteindelijk toch op uit gaat draaien.
Het onderliggende probleem waarmee Italië en elke andere euro-lidstaat
keer op keer mee wordt geconfronteerd, is dat het geen eigen euro's
kan uitgeven. De overheid kan dus geen uitweg uit de schulden vinden
door het bijdrukken van haar valuta (en het te devalueren). Als het
echter de euro zou verlaten, zou dàt probleem zijn opgelost...
en als de kwestie van de mini-bot's succesvol blijkt, zullen andere
naties wellicht het voorbeeld van Italië volgen - wat dan het einde
inluidt van de euro, de eurozone en de EU.
Van alle financiële fraude die door de elke overheid wordt gepleegd,
is het instrument van de mini-bot niet bijzonder schadelijk. Het
probleem is dat het het onderliggende probleem niet echt oplost. In
feite doet het niet veel, behalve een afrekening vermijden. Daarom
denken wij dat het echte doel van de nieuwe munteenheid is om Italië
voor te bereiden op een terugkeer naar de lire. Zoals Reuters het
uitdrukte: "De dubbele valutaprogramma's van Italië kunnen het begin
van een lange weg naar de euro-exit zijn".
Wist u dat zo'n zogenaamd parallell valutasysteem ook in Griekenland
werd overwogen? Het was de voormalig minister van Financiën
Yanis Varoufakis, die door de Eurogroep vakkundig werd weggewerkt (ondermeer
omdat hij qua inhoudelijke financieel-economische materie de andere
leden van de groep veruit de baas was). Kwam ook bij dat de Europese
Centrale Bank er toen ook al geen fan van was... en de EU het
dwergenlandje gemakkelijk de baas kon.
Nog even in sneltreinvaart hoe het werkt. Eerst betaalt de Italiaanse
overheid haar rekeningen van de privésector in nieuw gecreëerde mini-bot's
in plaats van euro's. Dan kunnen ondernemingen in de toekomst de mini-bot's
aan de overheid terugbetalen als er belasting verschuldigd is.
Wat is het effect? De Italiaanse overheid hoeft niet in euro's te
betalen, ze kan betalen in mini-bot's die ze zelf creëert - in feite
een soort van belastingvermindering.
Maar door de particuliere sector te laten betalen met een vorm van
belastingvermindering, krijgt de Italiaanse overheid af geen euro's
meer aan belastinginkomsten wanneer die aangiften uiteindelijk zijn
verwerkt. De overheid krijgt niets anders dan zijn willekeurige valuta
terug in plaats van euro's.
Door rekeningen te "betalen" in mini-bot's in plaats van in euro's,
kan de overheid haar euro's in de knip houden. En als bedrijven
belastingen moeten betalen, betalen ze gewoon in mini-bot's, waardoor
het de Italiaanse regering de belastinginkomsten die ze in de toekomst
zo hard nodig heeft, zal ontnemen. Het netto-effect van de mini-bot's
is tijd kopen. Dat is waarom het volgens de ECB als een schuld kan
worden beschouwd - immers: zonder mini-bot's had de Italiaanse
overheid geld op de kapitaalmarkt moeten lenen.
Eén versie van het plan is dat de mini-bot's een looptijd van wee jaar
krijgen voordat ze worden ingewisseld. Dat zou betekenen dat ze als
een tweejarige staatsobligatie kunnen worden aangemerkt.
Maar de parallelle valuta heeft één verlossende factor. Mini-bot-schuld
- in de vorm van verloren toekomstige belastinginkomsten - wordt niet
meegeteld als officiële schuld in overheidsrekeningen. Met de mini-bot
kan de Italiaanse overheid geld lenen op zo'n obscure manier dat het
door de statistieken niet als schuld wordt meegeteld.
Eigenlijk een boekhoudkundige truc, maar wel met vèrstrekkende
gevolgen.
Er wachten ons spannende tijden!
Afdrukken Doorsturen