Wat zijn Zuck & Co van plan met Facebook's Libra?

In de mainstream media twijfelen journalisten aan de komst van de Libra, de eerder dit jaar aangekondigde digitale wereldmunt. Dat denken zij omdat financiële partners een voor een uit het project stappen. Dat kon weleens een misvatting zijn. De regeringen, die verder moeten worden ontregeld door Libra, zullen de introductie niet zonder weerstand accepteren. Maar het vermogen en de wil om weerstand te bieden is zeer ongelijk verdeeld. Europa, waar veel weerstand te verwachten is, staat niet in het middelpunt van Libra. Althans: vooralsnog niet. De Libra: het gaat niet om het geld, het gaat om gegevens.

Facebook's voorgestelde digitale valuta Libra en de bijbehorende digitale portemonnee Calibra moeten niet alleen worden onderzocht door financiële toezichthouders - zoals wetgevers in de VS en Europa al zijn begonnen - maar ook door instellingen die zich bezighouden met wetgeving, openbare veiligheid en defensie.

De reden daarvoor is dat het Facebook (en de mensen achter het Libra-project) niet gaat om financiën, maar om gegevens, identiteiten.

Facebook's project van het invoeren van een internationale valuta genaamd Libra lijkt tot stilstand te zijn gekomen. Belangrijke supporters zoals Mastercard, Visa en Paypal zijn uit de rijdende trein gesprongen. Men moet echter niet toegeven aan de illusie dat dit het begin van het einde van het project is. Om geostrategische redenen is dit veel te belangrijk voor de VS. In dit artikel gaan we eerst in op wie hierbij betrokken zijn, de mensen die de Libra Association op 15 oktober zijn toegetreden als oprichters, vervolgens wat de prominente sprongen betekenen en wat uiteindelijk het doel van Libra is.

Wat is Libra? Het is ons inziens een project om een nieuwe valuta in te voeren, en wel één die voor de hele wereld geldt.

Het Libra-betalingssysteem moet worden beheerd door een Libra Association in Genève. Volgens het Witboek van de Association kan Libra worden beschouwd als een soort centraal beheerd Bitcoin-systeem. Transacties worden geschreven naar een publiek zichtbare blockchain. In tegenstelling tot Bitcoin kan niet elke deelnemer in het systeem transacties verifiëren, maar alleen geautoriseerde leden van de Libra Association. Het is dus een gecentraliseerde blockchain, niet gedecentraliseerd zoals dat van Bitcoin. De clou is de koppeling aanj een valutamandje. Het is bedoeld om problematische waardeschommelingen zoals die van Bitcoin tot een minimum te beperken. Wanneer iemand een nieuwe Libra-munt koopt, zet de Libra Association de aankoopprijs in banktegoeden of veilige staatsobligaties van mandvaluta's. Het zorgt ervoor dat er genoeg geld is om alle Libra-gebruikers de ingestelde tegenwaarde terug te betalen.

Waarom zijn Visa, Mastercard en Paypal uit dit project gestapt?

Toen 21 bij de oprichting betrokken leden op 15 oktober hun lidmaatschap in de Libra Association bezegelden waren Visa, Mastercard en Paypal drie van de meest vooraanstaande voorlopige oprichters er niet meer bij. Ze hadden zich teruggetrokken omdat er sterke druk op hen werd uitgeoefend. De drie zijn zeer winstgevende, multinationale partijen in het betalingsverkeer. Als zodanig zijn ze afhankelijk van goede relaties met regelgevers over de hele wereld. Ze werden bewust gemaakt van de mogelijkheid dat ze, als medeverantwoordelijken voor Libra, ook in de problemen zouden kunnen komen met wetgevers met hun eigen activiteiten, als het project, onder het Facebook-motto "Move fast and break things", de internationale wetgevers tegen zich in het harnas zouden jagen.


In ieder geval moet de Amerikaanse overheid in toenemende mate haar machtspositie "gebruiken" om regeringen ervan te weerhouden wetgeving op te stellen die van Visa en Mastercard verlangt om de betalingsgegevens van het land in het betreffende land op te slaan, en niet in de Verenigde Staten. Dit zou de toegang van overheidsinstellingen en inlichtingendiensten tot wereldwijde betalingsgegevens ernstig verstoren. Met de dreiging van de VS om handelsvoordelen terug te draaien, is Indonesië recentelijk gedwongen om creditcarduitgevers vrij te stellen van een nieuwe regel die dit vereist. Dat werkte niet in India - en dit land verloor vervolgens handelsvoordelen. Er is echter geen bewijs voor een oorzakelijk verband. Vietnam worstelt ook met gegevensbeschermingsvereisten voor Visa en MasterCard.

Onder deze omstandigheden is het begrijpelijk dat Mastercard en Visa, en ook Paypal, en vermoedelijk de Amerikaanse overheid, niet willen dat deze bedrijven (die zo belangrijk zijn voor de Amerikaanse dominantie in wereldwijde betalingen en Amerikaanse surveillancecapaciteit belangrijke drijfveren zijn) van het Libra-project in de vuurlinie komen. Dat hoeft niet noodzakelijkerwijs in te houden dat zij niet op de achtergrond werktaan het project meewerken met Libra.

Een stabiele valuta die wordt beheerd door een consortium van grote multinationale ondernemingen met een enorm klantenbestand, is een serieuze concurrentie voor nationale valuta's, vooral voor kleinere landen. De regeringen en centrale banken van de grotere landen maken zich echter ook zorgen dat zij van sommige van hun opties voor monetair beleid beroofd worden als een substantieel deel van het betalingsverkeer via een valuta loopt waarover zij geen controle hebben. Een afzonderlijke valuta is een integraal onderdeel van de nationale soevereiniteit. Zoals we vooral goed kunnen zien, omdat het zwaard van financiële sancties van de Amerikaanse president Donald Trump onophoudelijk boven het hoofd van iedereen zwaait, is het beheersen van buitenlandse betalingen, zoals de VS dat via de dollar kan uitvoeren, een krachtig hulpmiddel.

De 21 genoemde leden van de Association komen voornamelijk uit de VS. Dit is opmerkelijk, de Association zegt dat het zeer geïnteresseerd zou zijn in regionale diversiteit en blijk zou geven van belangstelling van meer dan 180 bedrijven en instellingen die voldoen aan de gewenste omvang en multinationale verplichtingen. Vijftien van de oprichters zijn afkomstig uit de VS, drie uit Canada en het VK, die samenwerken met Amerikaanse inlichtingendiensten om de hele wereld in de gaten te houden. Er zijn verder ook ook bedrijven uit Frankrijk, Nederland en Zweden.

Een zeer sterk zwaartepunt ligt in Silicon Valley, met verschillende durfkapitaalbedrijven, blockchain-bedrijven en de mobiliteitsdiensten Uber en Lyft, en natuurlijk Facebook.

Uit de telecomsector komt Vodafone uit het Verenigd Koninkrijk, dat met haar dochteronderneming Safaricom in Kenia en verschillende andere Afrikaanse landen de markt voor mobiele betalingen via de M-Pesa-dienst domineerde, en uit Frankrijk Iliad, dat in het bezit is van de venture capitalist, miljardair en mede-eigenaar van de toonaangevende krant Le Monde, Xavier Niel, die dan ook nog een belangrijke voorstander van president Emanuel Macron. Tenslotte zijn er dan ook nog enkele non-profitbedrijven en universitaire instituten uit de VS en Canada.

Larry Summers, de voormalige minister van Financiën van de VS, wordt vertegenwoordigd door ten minste twee oprichtende leden, die beiden een lid van het bestuur van de Libra Association kunnen benoemen. Hij is lid van de driekoppige Advisory Board van Xapo Holdings, een leverancier van crypto-portemonnees, en sinds 2011 speciaal adviseur van Andreessen Horowitz, een van de toonaangevende venture capitalists in de technische industrie.
Summers heeft de G20-groep van leidende economieën gevormd, oorspronkelijk als een vergadering van ministers van Financiën en centrale bankiers. Toen de wereldwijde financiële crisis (aangejaagd door de Amerikaanse subprime-markt) dreigde de slavernij van de wereld aan het op de US-dollar gebaseerde wereldwijde financiële systeem te verzwakken, tilde hij de G20 op tot het niveau van regeringsleiders en richtte hij het Global Partnership for Financial Inclusion op, dat onder andere nauw samenwerkt met de Better Than Cash Alliance. Paypal-baas Dan Schulman definieerde "financial inclusion" in 2015 als "een modewoord dat betekent mensen in het systeem krijgen".

Visa, het creditcardbedrijf dat officieel geen lid wil zijn, is een investeerder in crypto-startup Anchorage en de non-profit microkredieten-verstrekker Kiva, evenals de grootste donor van Women's World Banking, een organisatie die is ontworpen om financiële inclusie te bevorderen. Alle drie zijn ze lid van de Libra Association, Kiva zelfs in het bestuur. Ook is de oprichter van Visa, Dee Hock, samen met Summers lid van de adviesraad van Xapo. Visa is dus viervoudig indirect betrokken bij het Libra-project, waarvan twee keer (indirect) via bestuursleden.

Bill Gates, een van de belangrijkste aanjagers van de financiële inclusie-agenda door zijn stichting, is een van de belangrijkste donoren van Women's World Banking. De stichting van Gates is een belangrijk lid van de Better Than Cash Alliance en oprichter van de Alliance for Financial Inclusion, evenals lid van CGAP, de implementatiepartner van de G20 Alliance for Financial Inclusion. Gates zei op een Financial Inclusion Forum 2015 in Washington dat de Amerikaanse overheid ernaar moet streven te zorgen dat alle financiële transacties via een systeem worden uitgevoerd waar alle transacties kunnen worden gecontroleerd en indien nodig geblokkeerd.

Citibank, een toonaangevend lid van de Better Than Cash Alliance en gerelateerde anti-cash groeperingen, wordt indirect vertegenwoordigd door voormalig CEO John Reed als adviseur van Xapo en fungeert als een belangrijke geldverstrekker aan Women's World Banking.

Via de verschillende venture capitalists is de who-is-who van de Amerikaanse financiële sector indirect betrokken bij het Libra-project.
Hoofd van de Association is de voormalige hooggeplaatste Paypal-manager Bertrand Perez. Een interessante persoonlijkheid is ook Josh Kushner, eigenaar van Thrive Capital, een van de oprichters van de Libra Association. Hij is de broer van Jared Kushner, de schoonzoon en adviseur van Donald Trump.

Wat betekent dat voor de politieke kansen op succes van Libra?

Larry Summers, Bill Gates, Visa, Citi en verschillende andere personen en instellingen die bij het project betrokken zijn, zijn belangrijke spelers in het project voor financiële integratie, dat erop gericht is de wereld afhankelijk te houden van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken en de door de VS gedomineerde Wereldbank èn van het door de VS gedomineerde en bewaakte (digitale) financiële systeem. Veel van de publieke kritiek van Amerikaanse agentschappen is voor de show, andere kritiek komt van politici en wetgevers die niet bij dit geostrategische project betrokken zijn. Maar er mag geen grote twijfel over bestaan dat dit project wordt gedreven en ondersteund door invloedrijke mensen.

Facebook's aankondiging om zijn eigen valuta Libra te lanceren, met ongeveer 100 partners, heeft terecht voor veel opwinding gezorgd in de ontwikkelde landen. Maar de geïndustrialiseerde landen zijn waarschijnlijk niet het hoofddoel van het initiatief. Eerst en vooral moet het gericht zijn op het verdedigen van de Amerikaanse dominantie in het betalingsverkeer tegen de groeiende uitbreiding van Chinese alternatieve aanbiedingen in Afrika en Azië.

China breidt haar positie in de wereld uit, niet alleen als investeerder, geldschieter, grondstofafnemer en exporteur in Afrika en Azië. Mobiele aanbieders van betalingsdiensten, met name Alibaba en Tencent met WeChat- en Alipay-diensten, krijgen ook een sterkere positie. Ze gaan samenwerkingsverbanden aan met Afrikaanse banken en betalingsdiensten-aanbieders zoals de Keniaanse M-Pesa. Hierdoor kunnen handelaren gemakkelijk en goedkoop betalingen doen in de Chinese valuta Yuan. Als betalingen van en naar Chinese adressen voldoende verspreid zijn, kan dit aanbod de dominantie van de Amerikaanse dollar voor internationale betalingen in Afrika in gevaar brengen. Omdat als klanten weten dat ze gemakkelijk een handelaar kunnen vinden die yuan nodig heeft om te betalen voor import uit China, ze ook de yuan accepteren als ze niet eens Chinese contacten hebben.

Andere ontwikkelingslanden en opkomende economieën, met name in Azië, waaronder India en Pakistan, worden op soortgelijke wijze heen en weer getrokken tussen de VS en China en hun betalingsdiensten-aanbieders.

De Amerikanen willen zich met alle mogelijke middelen tegen de Chinezen verzetten. Veruit het beste vehikel om dat te realiseren is Facebook. Omdat Facebook met WhatsApp en Facebook Messenger in bijna alle landen de dominante messengerdiensten heeft, die zeer geschikt zijn voor massale betalingsdiensten. In Afrika biedt Facebook gratis toegang tot een basisversie van internet via zijn eigen sociale media. Voor miljoenen Afrikanen is Facebook daardoor synoniem met het internet.
Men moet rekening houden met deze achtergronden van het Libra-project, als men het gedoe rond de toelating en regulering van Libra in de geïndustrialiseerde landen goed wil beoordelen.

De concurrentie met China heeft echter alleen het project van een Amerikaanse valuta voor sociale media versneld. Het zou hoe dan ook gekomen zijn, omdat het past in de eerder genoemde campagne van "financiële inclusie", dat wil zeggen een zo nauw mogelijke verbinding van zo veel mogelijk mensen van de wereldbevolking met een door de VS gedomineerd betalingssysteem. Deze dominantie moet worden uitgebreid van internationale betalingen naar nationale betalingen in zoveel mogelijk landen.

Het Witboek van de Libra Association, dat het Libra-project beschrijft, geeft duidelijk een focus aan op ontwikkelingslanden en het doel om hun bevolking in het door de VS gedomineerde financiële systeem te houden. De Libra Association gebruikt de term "financial inclusion" en schrijft al in het begin van het witboek, en prominent: "Ondanks deze vooruitgang worden grote delen van de wereldbevolking nog steeds benadeeld: 1,7 miljard volwassenen wereldwijd zijn nog steeds uitgesloten van het financiële systeem, zodat ze geen toegang hebben tot een traditionele bank, hoewel tweederde van hen een mobiele telefoon met internettoegang heeft."
Voor ontwikkelingslanden kan Libra een aantrekkelijk alternatief zijn.
In veel ontwikkelingslanden en opkomende economieën wordt de centrale bank namelijk misbruikt als een uitbreiding van de arm van de overheid, wat leidt tot inflatie, valuta-ontwaarding en reële afschrijving van spaartegoeden. Met Libra zouden burgers aan dit soort financiële repressie kunnen ontsnappen.

Als de Libra op grote schaal zou worden gebruikt, zou de officiële nationale munteenheid steeds minder worden gebruikt, en zou de nieuwe Libra-valuta met elk succes sterker worden, omdat het des te aantrekkelijker is naarmate meer mensen en bedrijven het gebruiken. Als volgende stap zouden Amerikaanse bedrijven met hun nieuwe valuta landen met armere middenklasse kunnen uitnutten, en vervolgens hele landen waarvan de burgers eens volledig tevreden waren met hun (oude) valuta.

Een tweede belangrijk aanvalspunt zijn "naar-huis-betalingen" door migranten. Deze zijn erg duur, ook omdat veel financiële instellingen zich hebben teruggetrokken uit deze activiteit vanwege de door de VS geleide antiwitwascampagne. Dit is waar Facebook aankondigt dat het voorop wil lopen bij het ontwikkelen van een "open identiteitsstandaard".
Dit lijkt ons een mooie omschrijving van een centrale biometrische database voor miljarden mensen. Het bouwen van dergelijke gecentraliseerde of geschakelde databases om de bevolkingscontrole te verbeteren is een belangrijke secundaire doelstelling van het Financial Inclusion Partnership van de G20.
Dit wordt al intensief uitgevoerd in ontwikkelingslanden.
In de meeste ontwikkelde landen met een redelijk functionerend rechtssysteem zijn dergelijke pogingen mislukt door weerstand van constitutionele rechtbanken, waaronder in het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk. Dat is nog een reden waarom men het nu probeert met een wereldwijd dominant sociaal medium waar op vrijwillige basis zoiets idealiter miljarden keren kan worden geïmplementeerd. Op een gegeven moment moet iedereen meedoen en is de centrale biometrische database gerealiseerd zonder dat een constitutioneel gerechtshof heeft kunnen ingrijpen.

Facebook heeft Libra gepositioneerd als louter een financiële onderneming, maar het project heeft implicaties in elk aspect van het maatschappelijke en sociale leven waar reputatie belangrijk is. Digitale identiteit is momenteel meestal gefragmenteerd, verdeeld over verschillende websites en belichaamd door afzonderlijke sets van inlognamen, HTTP-cookies en tokens.

Advertentie- en gegevensbedrijven zoals Facebook streven ernaar om deze identiteiten te verenigen om mensen op websites te volgen door verschillende gegevens te correleren, hoewel dergelijke inspanningen kunnen worden ondermijnd door technologische tegenmaatregelen en acties die worden ondernomen in het streven naar privacy. Libra, of meer specifiek Calibra - de portemonnee die aan het individu is gebonden - is een manier voor Facebook (en de CIA) om publieke en private grenzen op te heffen om "transparante burgers" te creëren.

Tussen haakjes: er zijn ook al parallelle inspanningen aan de gang om digitale identiteit te definiëren. Microsoft is bezig met een gedecentraliseerde identiteitsinfrastructuur genaamd ION (om maar te zwijgen van het mislukte Hailstorm-project), in combinatie met een afzonderlijk consortium genaamd DIF, de Digital Identity Foundation. De W3C onderzoekt dit ook in zijn Decentralized Identifiers (DID's) specificatie.


Als Libra slaagt, gaan financiële en biometrische gegevens uit steeds meer landen naar de VS, en daarmee de zakelijke kansen die voortvloeien uit het beschikbaar hebben van de gegevens, en de politieke macht in verband met de kennis om alle betalingen naar believen te kunnen stoppen. Als je de biometrische gegevens van de burgers hebt, werkt internetmonitoring veel beter, want dan weet je duidelijk wie er op bezoek is op deze of die website, iets wat in veel ontwikkelde landen al grotendeels is gerealiseerd. In ontwikkelingslanden, waar de naamgeving vaak diffuus is en internetgebruik nog steeds laag is, zouden duidelijke biometrische identiteiten de monitors in Fort Meade en Langley enorm helpen, evenals bedrijven die speculeren op zakelijke kansen.

Dit is het doel van de instellingen die Libra direct en indirect ondersteunen.

Afdrukken Doorsturen