Voor een wereldeconomie die voor een totaalbedrag van 265 biljoen dollar volledig afhankelijk is van krediet, is wat er gebeurt een totale ramp. Kleine bedrijven hebben geen geld om zelfs maar een paar weken te overleven. Hetzelfde geldt voor veel mensen. Velen hebben weinig of geen spaargeld, alleen schulden. Zij zullen allemaal lijden onder de huidige crisis. Maar veel banken zullen opnieuw de dans ontspringen.
Nu de corona-crisis in alle hevigheid is losgebarsten en dramatische
nieuwsberichten elkaar opvolgen, kunnen we gerust stellen dat de cijfers
over het aantal besmette en overleden personen niet exact is vast te
stellen. Niemand weet hoeveel mensen door het corona-virus zijn en
worden getroffen. Vermoed wordt dat China nooit de echte cijfers heet
doorgegeven, en de situatie nu is dat de rest van de wereld geen idee
heeft hoe de zaken er precies voor staan. Elk land denkt dat het de
situatie onder controle heeft totdat men weer in paniek raakt. De
meningen van specialisten blijken naarmate de tijd verstrijkt tòch weer
anders uit te pakken - wat logisch lijkt vanwege de onbekendheid met het
virus. Buiten Azië kreeg het arme Italië de grootste klappen te
verwerken en daar zagen we een exponentiële groei van het aantal
getroffen mensen. En toch, in Italië, net zoals in de meeste andere
landen, hebben ze geen idee hoeveel mensen nu precies besmet zijn.
In feite heeft geen enkel land de capaciteit om ook maar een fractie van
de bevolking te testen. In de meeste landen hoor je dat wanneer mensen
de symptomen hebben, ze gewoon te horen krijgen dat ze thuis moeten
blijven. De echte cijfers zijn dus vele malen groter dan gerapporteerd.
Er zijn prognoses gepubliceerd dat 70% van de wereldbevolking besmet zal
raken met het coronavirus en dat klinkt niet onwaarschijnlijk.
En zoals Italië merkte is er te weinig capaciteit en apparatuur/intensive
care beschikbaar die nodig is om ernstig zieken te behandelen. Er zijn
in de EU gemiddeld slechts 12 kritieke ziekenhuisbedden beschikbaar per
100.000 mensen. De EU heeft een bevolking van 500 miljoen personen. Als
de schatting dat 70% geïnfecteerd raakt correct is, zou dat uitdraaien
op 350 personen die besmet worden met het corona-virus. Stel dat 10% een
kritisch ziekenhuisbed nodig heeft. Dat komt dan neer op 35 miljoen
mensen die 60.000 beschikbare bedden zouden moeten delen. In de
Verenigde Staten zal men nòg slechter af zijn, verwachten we, gezien de
samenstelling van de maatschappij en de inrichting/betaalbaarheid van de
gezondheidszorg in dat land. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het
Italiaanse gezondheidsstelsel geen eerlijke kans heeft om de situatie
het hoofd te bieden, zoals we in veel rapporten hebben kunnen lezen.
In veel landen in de EU worden of zijn scholen gesloten, net als
restaurants, winkels, hotels..... behalve supermarkten en drogisterijen.
Veel landen gooien ook hun grenzen dicht, deur op slot, niemand komt er
meer in. De eerste faillissementen zijn al aangekondigd, vanwege
wegvallende omzetten en dóórlopende kosten. Bijzonder tragisch.
Als we Italië als voorbeeld nemen, aangezien daar de corona-crisis in
een verder gevorderd stadium is dan in enig ander land in het Westen,
dan is dit een totale ramp voor deze grote natie. Italië heeft een
prachtige cultuur, geschiedenis, erfgoed, eten en mensen. Maar vergeet
niet dat vóór deze crisis het land al grote problemen had. De economie
is er kapot en dat geldt zéker ook voor het financiële systeem. Veel
hiervan is te wijten aan de Europese Unie. Het zal nog een poos duren
voor Italië deze klap te boven komt - maar helaas zal hetzelfde ook
gebeuren met Griekenland, Spanje, Frankrijk, Duitsland, de Verenigde
Staten, het Verenigd Koninkrijk en de meeste andere landen. En ons
eigen landje, niet te vergeten.
Voor een wereldeconomie die voor een totaalbedrag van 265 biljoen
dollar volledig afhankelijk is van krediet, is wat er gebeurt een
totale ramp. Kleine bedrijven hebben geen geld om zelfs maar een paar
weken te overleven. Hetzelfde geldt voor veel mensen. Velen hebben
weinig of geen spaargeld, alleen schulden. Mensen worden nu al
ontslagen. De luchtvaartsector was vóór de crisis buitengewoon zwak.
Norwegian Airlines heeft al 50% van het personeel ontslagen. De
toeristische industrie met zijn kleine marges stort in. Hetzelfde
gebeurt in een groot aantal industrieën.
De financiële sector zal de volgende fase ook niet overleven, maar zal
in eerste instantie de profiteurs zijn van massaal wereldwijd geld
bijdrukken.
Wat er nu op het economisch vlak in de wereld gebeurt, was volkomen
voorspelbaar, ook al is de katalysator niet de meest voor de hand
liggende. Maar wat niet voor de hand ligt voor 99,5% van de beleggers,
is wat er daarna zal gebeuren. En voor de meeste mensen is het
natuurlijk onmogelijk om een markt te begrijpen waarbij de beurzen de
ene dag 2.000 punten kunnen dalen en de volgende dag 2.000 punten
erbij kunnen schrijven, zoals het geval is met de Dow Jones
Industrial.
Dit is natuurlijk totaal onlogisch en irrationeel gedrag. Met High
Frequency Trading (handel die plaatsvindt als gevolg van logaritmen
waar geen mens aan te pas komt - een praktijk waar we in het verleden
regelmatig voor hebben gewarschuwd) en irrationele investeerders die
veel van deze volatiliteit creëren: hoe kunnen we dan verwachten dat
markten zich op een logische manier gedragen? En wat nog belangrijker
is, aangezien investeerders die aandelen kopen op een tijdelijk laag
punt ("buy the dip") al tientallen jaren door centrale banken worden
ondersteund, was het bijna onmogelijk - zeker voor de grote
investeerders - om op de beurzen geld te verliezen.
Maar die dagen zijn nu voorbij, ook al zal na de dramatisch slechte
beursdag van gisteren het valse optimisme ongetwijfeld terugkeren. Wij
verwachten echter dat mensen die nu de dips kopen in de huidige markt
jarenlang op de blaren moeten gaan zitten.
Er zijn analisten die rekeninghouden met een seculiere bearmarkt die
minstens 5-7 jaar zal duren. Hoe dan ook: de economie zal veel langer
in een recessie en depressie verkeren dan ons door overheden en
politici wordt voorgehouden.
Er zal natuurlijk volatiliteit zijn op weg naar beneden met grote
koersvallen, maar het lijdt ons inziens geen twijfel dat alle
aandelenmarkten de komende jaren zeer sterk zullen dalen. Er zullen
natuurlijk ook flinke correcties naar boven zijn, zoals we afgelopen
vrijdag in de VS zagen, wat vaak het werk is van manipulaties door het
Plunge Protection Team in de VS en vergelijkbare
samenwerkingsverbanden in andere landen.
Wij zijn van mening dat het corona-virus de katalysator en niet de
oorzaak is van de komende economische en financiële ineenstorting. De
trigger kan elke gebeurtenis zijn geweest, zoals een niet-afgelost
krediet of een bank die in moeilijkheden verkeert. Maar helaas had de
wet van Murphy de overhand en ging er alles fout wat fout kon gaan,
ook op het slechtst mogelijke moment.
Jarenlang hebben we geschreven over de risico's voor de wereldeconomie
waarvan de ineenstorting nu lijkt te zijn begonnen.
Een terugkerend thema in onze artikelen wat het feit dat het beleid
van de centrale banken er altijd op gericht was de goudprijs laag te
houden, omdat een hoge prijs van dat edelmetaal hun wanbeheer ten
aanzien van de economie zou blootleggen. Onbeperkt geld bijdrukken,
vooral sinds 2006, dat móet op enig moment fout lopen.
Het onophoudelijk bijdrukken van waardeloze valuta's heeft geen enkel
positief effect op de economie, maar in werkelijkheid een enorm effect
op goud omdat het de waarde van papiergeld verlaagt. Maar als gevolg
van dat bijdrukken weerspiegelde de prijs van goud niet het totale
effect daarvan. Het zal, denken wij, zeer spoedig gebeuren wanneer
centrale banken de volgende fase van versneld geld bijdrukken starten.
De centrale banken over de hele wereld begonnen al in het vroege
najaar van 2019 in paniek te raken met repo-leningen en kwantitatieve
versoepeling (QE) in de VS in de honderden miljarden dollars. Grote
delen van de wereld liggen vandaag de dag volledig plat vanwege het
corona-virus. Niemand begrijpt of kan de effecten hiervan inschatten,
maar wat we met zekerheid kunnen zeggen, is dat een wereld die
economisch en financieel al erg kwetsbaar was vóór het virus, door het
coronavirus onmetelijke financiële en menselijke schade zal oplopen.
Nu de economische activiteit in veel landen vrijwel is stilgelegd en
dat er met enige zekerheid gezegd kan worden dat er méér volgt, zal de
hoeveelheid geld die wordt gedrukt eindeloos zijn en van
onvoorstelbare hoeveelheden.
Het zal beginnen in de biljoenen euro's en dollars, maar naarmate het
bancaire systeem onder druk komt te staan, zal het groeien tot
tientallen biljoenen. Wanneer Deutsche Bank op een dag, met $ 50
biljoen aan derivaten, onder èchte druk komt te staan, een moment dat
- denken wij - niet ver weg is, zullen de Bundesbank en de ECB 100
biljoen dollar moeten bijdrukken. Vergeet niet dat tegenpartijen
tegelijkertijd daaronder zullen lijden. JP Morgan Chase heeft
bijvoorbeeld ook zo'n $ 50 biljoen aan derivaten. En al snel dreigt
ten minste $ 1,5 biljard (1.500.000.000.000.000) wanneer alle
tegenpartijen falen.
De ineenstorting van het bankensysteem zal misschien niet in 2020
plaatsvinden, maar zodra het begint hebben centrale banken geen kans
meer om het te stoppen, en zullen ze nog steeds de enige "tool"
gebruiken die ze kennen, namelijk onbeperkt geld bijdrukken. We hebben
vaker gesteld dat je een probleem niet kunt oplossen met dezelfde
middelen die het in de eerste plaats hebben veroorzaakt. Zo zal het
bijdrukken van geld op een mislukking uitlopen, maar daarvóór zullen
veel onwetende investeerders opnieuw aandelen kopen, vooóór de
volgende grote terugval.
De obligatiemarkt is wereldwijd het grootste gevaar in combinatie met
de derivaten. De kunstmatige manipulatie van rentetarieven kan nog
enige tijd aanhouden. Het kan nog zomaar een jaar duren, maar de
obligatiemarkt zou ook morgen kunnen instorten. Er zit zóveel rommel
en er zitten zóveel dubieuze debiteuren in het systeem dat het
verrassend zou zijn als centrale banken deze schijnvertoning veel
langer zouden kunnen volhouden.
De obligatiemarkt zal dus ook in gebreke blijven en op een gegeven
moment instorten. De vraag is alleen wanneer dat gaat gebeuren. Wat
zeker is, is dat investeerders binnenkort zullen beginnen met
bail-outs. En aangezien centrale banken het bijdrukken van geld zullen
gaan versnellen, zullen zij de enige koper zijn van hun eigen rotzooi.
Het einde van het financiële systeem zoals we dat nu kennen, is
onontkoombaar. De ondergang ervan is op handen.
[17 maart 2020]
