Overal waar de nadruk op het maximaliseren van de winst (voor enkelen) wordt gelegd in plaats van op het welzijn en de veiligheid van alle mensen in de samenleving, ontstaan er problemen en in noodgevallen - zoals wij nu ervaren - is er bijvoorbeeld een gebrek aan medische apparatuur, goed opgeleide en goed gemotiveerde (nog steeds te laag betaalde) medische professionals. Erger nog, er is een gebrek aan verbeeldingskracht dat een functionerende gemeenschap die zorgvuldig voor haar burgers zorgt, op de lange termijn meer waard is dan de stabiliteit van beurs en staatskundige boekhoudgegevens. Hoe het Westen afstevende op een maatschappij, waar geld belangrijker is dan het leven.
Terwijl de hashtag #NotDying4WallStreet inmiddels al vele malen is
gedeeld op Twitter, maakte de zittende luitenant-gouverneur Dan Patrick,
de op één na machtigste politicus in de staat Texas, deze week de
volgende opmerking in een interview op
Fox News:
"Als iemand mij zou vragen of ik nu naar buiten wilde gaan en mogelijk
mijn leven riskeer om de Amerikaanse economie en onze manier van leven
voor mijn kleinkinderen veilig te stellen, dan zou ik dat risico
natuurlijk nemen en ik denk dat talloze andere grootouders in ons land
net zo vaderlandslievend zouden handelen."
Deze uitspraak van een publieke figuur, die nauwelijks in minachting
voor mensen is te overtreffen, wordt nog explosiever door het medium
waarin het werd gemaakt. Fox News staat bekend als de huisomroep van
president Trump, dus het is niet verwonderlijk dat deze een paar dagen
later tijdens een persconferentie aankondigde dat het Witte Huis weer
een andere koers zou varen in de strijd tegen het virus in de Verenigde
Staten.
In tegenstelling tot welke medische expertise dan ook, waagde de
president zich in de veronderstelling dat het corona-spook uiterlijk
Pasen was afgelopen; de Amerikanen zouden dan terug kunnen gaan naar hun
normale dagelijkse bezigheden, wat evenzeer zou moeten betekenen dat zij
als consumenten van goederen en diensten de Amerikaanse economie konden
stimuleren. Pasen wordt "een mooie tijd", zei Trump, en de kerken en
winkelcentra van het land zullen weer vol zijn. Het heeft absoluut geen
zin om de corona-crisis te bestrijden met therapie die uiteindelijk meer
schade aanricht dan het virus zelf. Daarop komt zijn boodschap zo
ongeveer op neer.
De door de Amerikaanse president genoemde schade is natuurlijk in de
eerste plaats een economische. Trump wendt zij blik dagelijks
meedogenloos naar de aandelenindexen, die hem de herverkiezing van de
Republikeinen in de herfst zou moeten veiligstellen. Om deze reden gaf
de president vanaf het begin af op de ernst van de pandemie, zodat zijn
landgenoten dachten dat het niet meer was dan een vervelende snotterneus.
Dat hij daarmee de gezondheid en het leven van duizenden Amerikanen in
gevaar heeft gebracht, is in de tussentijd aangetoond door veel mensen
in veel landen, en ook medici in de VS. Die vechten veelal een eenzame
strijd in de grootste sociale en logistieke uitdaging van Washington
sinds de Tweede Wereldoorlog.
De nonchalance waarmee de president en veel politici de economie nu
boven het leven van mensen stellen, kan alleen maar schokken en verwijst
naar alle relativistische trivialistische analyses van de ontwikkeling
van de Verenigde Staten onder Trump op het gebied van naïviteit. Wat
hier aan het werk is, is de koude logica van een kapitalistisch systeem
dat is gekalibreerd - ook ten koste van mensenlevens - om de winst te
maximaliseren. Aan de andere kant lijkt het bijna ongelooflijk dat de
door de Republikeinen gedomineerde Senaat in het licht van deze ergste
crisis sinds de Grote Depressie in de jaren dertig van de vorige eeuw
een ondersteuningsfonds heeft voorgesteld, dat net als in 2001 en 2008
weer voornamelijk zal worden gebruikt door de grote bedrijven, de
luchtvaartmaatschappijen die profiteren van ultragoedkope financiering.
Verstrekt wordt aan de burgers echter een schijntje om de dreigende
werkloosheid van 20%, de behoeften van mensen in de grootstedelijke
gebieden en op het platteland, wier werkbasis als gevolg van de pandemie
is verdwenen, te verlichten.
De huidige politieke en sociale crisis in de Verenigde Staten is niet
alleen te wijten is aan Trump. Hoewel hij verreweg de meest incompetente
president in de Amerikaanse geschiedenis lijkt te zijn, wiens narcisme
en openlijke minachting voor mensen nauwelijks kan worden overtroffen
(hallo Hillary!), zijn veel van de parameters die hebben geleid tot deze
situatie, die levensbedreigend is voor het land, systemisch en gaan
langer terug dan de ambtstermijn van Trump.
Amerika, en veel andere westerse landen hebben het gevolgd in de loop
van de globalisering, ze hebben een vorm van just-in-time kapitalisme
geperfectioneerd waarin niet langer voorzorgsmaatregelen kunnen worden
genomen voor buitengewone gebeurtenissen zoals nationale en
supranationale crises. Het enige dat telt, is het korte termijn
manifesteren van economisch succes (of mislukken), de experts en de al
lang niet meer onafhankelijke mainstream media, die de gebeurtenissen
van de dag bepalen met hun analyses en voorspellingen.
Het stabiliserende effect van het systeem - en dit is ook een fenomeen
dat nu wereldwijd waarneembaar is - is de fatale, schaamteloze
verstrikking van de mainstream media en onderwijsinstellingen in dit
systeem, die daardoor nauwelijks hun sociale functie als kritische
correctiefunctie vervullen. En tenslotte geven de obscene winsten die
mogelijk zijn in het tijdperk van het mondiale turbokapitalisme, een
kleine groep grote bedrijven met een monopoliepositie de mogelijkheid om
politici, de samenstelling van regeringen en dus de besluitvorming te
beïnvloeden in het belang van het beheersen van de status-quo, hùn
status-quo.
Overal waar de nadruk op het maximaliseren van de winst (voor enkelen)
wordt gelegd in plaats van op het welzijn en de veiligheid van alle
mensen in de samenleving, ontstaan er problemen en in noodgevallen -
zoals wij nu ervaren - is er bijvoorbeeld een gebrek aan medische
apparatuur, goed opgeleide en goed gemotiveerde (nog steeds te laag
betaalde) medische professionals. Erger nog, er is een gebrek aan
verbeeldingskracht dat een functionerende gemeenschap die zorgvuldig
voor haar burgers zorgt, op de lange termijn meer waard is dan de
stabiliteit van beurs en staatskundige boekhoudgegevens. Het lijdt geen
twijfel dat een dergelijk zorgzaam economisch systeem - in de beste zin
van het woord - reserves nodig heeft en gefinancierd moet worden. En met
reserves bedoelen we echte reserves, en niet tekorten die "financierbaar
zijn".
Bernie Sanders, de zelfbenoemde democratische socialist uit Vermont en
concurrent voor de democratische kandidatuur voor de Amerikaanse
presidentsverkiezingen in november, wordt nooit moe van het benadrukken
dat de huidige Amerikaanse politiek kan worden omschreven als socialisme
voor de rijken. Telkens wanneer crises - of ze nu zelf zijn veroorzaakt
of van buitenaf - de winstvooruitzichten verminderen of zelfs het
voortbestaan van systeemrelevante industrieën in gevaar brengen, helpt
de Staat de bedreigde bedrijven met vele tientallen miljarden dollars.
De bedrogen en uitgeputte burgers, zoals in de financiële crisis van
2008 het geval was, of de ouderen en zieken van 2020, blijven meestal
met lege handen achter. Het feit dat de ouderen nu, althans volgens de
luitenant-gouverneur van Texas op Fox News, worden gevraagd op te komen
voor het voortbestaan van dit diep onmenselijke systeem door hun leven
daar voor te geven, markeert ook een beleid van geld in de VS waarover
nog nooit eerder in deze duidelijkheid is gesproken: geld gaat vóór het
leven!
We eindigen dit artikel met toch iets geruststellends. Zoals gisteren
door verschillende media werd gemeld, stuurt "ontwikkelingsland" Cuba
een brigade van medisch personeel naar landen als Italië, maar ook
Venezuela, Nicaragua, Jamaica, Suriname en Grenada, om hen te helpen in
de corona-crisis.
Het feit dat een groot Europees land als Italië weinig hulp krijgt van
de EU of de VS, dan medische hulp accepteert van een klein Caraïbisch
eiland dat al jaren door zijn Amerikaanse buurman is gesanctioneerd, is
een opmerkelijke historische gebeurtenis. Het laat zien hoezeer dit
kleine, economisch onderontwikkelde land zich verbonden voelt met
internationale solidariteit en menselijkheid. Het is nog maar de vraag
of Cuba's ongeëvenaarde gebaar in Washington zal worden waargenomen.
[27 maart 2020]