Binnen de Europese Unie neemt de ruzie over corona-obligaties "ter bestrijding van de corona-crisis" toe. Nadat de voorzitster van de Europese Commissie Von der Leyen de Duitse linie opschoof (Duitsland is net als ons land fervent tegenstander van corona-obligaties), eist haar economische commissaris Gentiloni het tegenovergestelde: de noordelijke lidstaten moeten overstag.
Een manier om de enorme economische problemen van de corona-pandemie op
te lossen, is door gemeenschappelijke obligaties uit te geven, zei
Gentiloni op de zender van het Italiaanse station Radio Capital. Hij
vertelde er niet bij dat met name de zuidelijke lidstaten al tientallen
jaren problemen hebben hun financiële huishouding op orde te brengen. En
met problemen hebben bedoelen we eigenlijk dat ze er niets aan (willen)
doen.
Ook het hoofd van de Eurogroep, Centeno, wordt door Brussel in stelling
gebracht en hij roept op tot een heroverweging om te onderzoeken hoe de
bestaande instrumenten gebruikt kunnen worden, maar als die onvoldoende
blijken te zijn er ook alternatieven moeten worden overwogen. Dat
schreef hij althans aan de ministers van Financiën van de EU.
Duitsland en Nederland willen het reddingsfonds ESM door Italië en
andere probleemlanden laten gebruiken, maar er is een probleem: het
verstrekt alleen leningen, en die zijn tot dusver alleen onder strikte
voorwaarden goedgekeurd. Daar willen de zuidelijke lidstaten niets van
weten.
Inmiddels dringt Frankrijk aan op een gemeenschappelijk EU-fonds om
Europa door de coronavirus-crisis heen te helpen, maar stelt voor het te
beperken tot vijf of tien jaar en te focussen op economisch herstel om (vooral
de) Duitse en Nederlandse bezwaren tegen wederzijdse
schuldverplichtingen weg te nemen.
De Franse minister van Financiën Bruno Le Maire vertelde aan een
verslaggever van de Financial Times dat zijn land denkt aan een fonds
dat in de tijd beperkt zou zijn met de mogelijkheid een schuldenpositie
voor de langere termijn aan te houden, als reactie op de crisis. Hij
vindt het absoluut cruciaal om de deur open te houden voor brede
instrumenten op lange termijn waarmee zijn land een "naoorlogse"'
economische situatie het hoofd kan bieden.
Le Maire zei dat het idee van het fonds, dat bovenop andere
reddingspakketten van miljarden euro's zou komen (die worden aangeboden
door of waarover wordt onderhandeld door andere EU- en
eurozone-instellingen) is afgeleid van het voorstel van president
Emmanuel Macron voor gemeenschappelijke "coronabonds" (wat eigenlijk
gewoon euro-obligaties zouden zijn), dat was ondersteund door acht
andere regeringen van het eurogebied, maar werd afgewezen door o.a.
Nederland, Duitsland, Finland en Oostenrijk.
Le Maire acht het mogelijk dat er compromissen hierover gesloten kunnen
worden tijdens de komende vergaderingen van de 19 eurozone en 27
EU-lidstaten. Waar zijn gedachten nu precies naar uit gaan? Een fonds
voor bijvoorbeeld vijf of tien jaar - met een beperkt tijdsbestek - en
met de mogelijkheid om een gemeenschappelijke schuld te hebben,
maar alleen binnen dat fonds. Dat zou het hem moeten doen..
Frankrijk en haar bondgenoten hebben al voorgesteld om de volgende
langetermijnbegroting van de EU te gebruiken, het zogenaamde Multiannual
Financial Framework, waarover de gesprekken al waren vastgelopen vóór de
corona-crisis, het raamwerk om langdurige hulp te bieden aan lidstaten
van de eurozone - zoals Italië en Spanje die zwaar getroffen worden door
de pandemie.
Het volgende pakket door de EU of de lidstaten van de eurozone overeen
te komen crisismaatregelen zal volgens ingewijden niet komen in de vorm
van het door Frankrijk voorgestelde nieuwe fonds of gemeenschappelijke
obligaties, maar van het bestaande Europese stabiliteitsmechanisme, het
reddingsmechanisme dat we eerder in dit arikel noemden en dat in totaal
410 miljard euro aan leningen ter beschikking kan stellen.
Klaus Regling, de directeur van het ESM, zei deze week dat het tot drie
jaar zou duren om een nieuwe Europese instelling op te richten voor het
uitgeven van coronabonds. De lidstaten moeten namelijk met eerst
kapitaal of garanties komen of toekomstige inkomsten toewijzen. Immers,
aldus Regling, "....uit het niets kan men geen obligaties maken."
Christine Lagarde - en trouwens elke bankier - bewijst het tegendeel dat
je wel degelijk uit niets iets kan maken.
De Belg Charles Michel, die als voormalig premier zijn eigen land niet
tot één geheel kon smeden en nu als president van de Europese Raad
geacht wordt dat wel met de EU-lidstaten te kunnen doen, gaf eerder al
aan dat het "tijd was om buiten de gebaande paden te denken" en dat de
EU-begroting "aangepast zou moeten worden aan deze crisis". Solidariteit,
dat is het nieuwe toverwoord, maar vooral uit de monden van de landen
die geld van de noordelijke lidstaten willen hebben, zonder voorwaarden,
want crisis.
Eigenlijk hebben de zuidelijke lidstaten het liefst dat Duitsland,
Nederland voor hun schulden opdraaien, want het geld moet zonder strikte
voorwaarden ter beschikking komen. Hierin worden zij gesteund door
anderen die hetzelfde willen, met name Spanje, een land dat al decennia
lid is van de EU en nog steeds geen nettobijdrage levert aan de
EU-begroting. Geen wonder dat het antwoord nee is.
Voor gemeenschappelijke obligaties moeten er gemeenschappelijke
beleidsmaatregelen worden ingevoerd, bijvoorbeeld het voor iedereen
gelijkschakelen van de pensioengerechtigde leeftijd, om maar wat te
noemen. Het is één van de gevolgen van de door Brussel veel bejubelde
maar door velen verguisde eenheidsmunt. Waarom zouden de landen die hun
boekhouding op orde hebben, degenen moeten (willen) blijven redden die
herhaaldelijk malaten dat te doen?
Frankrijk heeft al zo lang wij ons heugen "last" van tekorten, en
noodzakelijke hervormingen worden zo goed als nooit doorgevoerd. De door
de EU voorgestelde oplossing komt neer op de moderne "politiek" om meer
te lenen op kosten van de volgende generatie. Goed om te zien hoe
verantwoordelijk onze politieke elite in Brussel is.
De EU-top via videoverbinding eerder deze week had geleid tot een grote
ruzie. De Italiaanse premier Conte heeft min of meer gedreigd dat ons
land riskeert dat de EU uiteenvalt door "onze" weigering zijn land (op
hun voorwaarden, dat wil zeggen: geen) te hulp te schieten. De geluiden
uit Brussel doen vermoeden dat de komende weken de knoflookmessen worden
geslepen, en dat er weer vuile spelletjes gespeeld gaan worden. De
Europese Unie in optima forma.
Het doet ons denken aan de voormalige premier van Italië, Silvio
Berlusconi. Die wilde destijds de economische problemen van zijn land
oplossen met een euro-exit en een devaluatie. In het najaar van 2011 had
hij al verkennende gesprekken gevoerd met andere regeringen in het
eurogebied. Hij had overleg gepleegd met de Griekse premier Papandreou,
die in feite een referendum wilde gebruiken om zijn volk de keuze te
bieden tussen het verlaten van de Eurozone door zijn land of een streng
bezuinigingsbeleid.
November 2011 moesten Berlusconi en Papandreou vrijwel gelijktijdig
aftreden, waarbij gemeenschappelijke politieke belangen, en ook de
belangen van het bankwezen, die exit verhinderden.
Voor hen die geïnteresseerd zijn hoe dat soort vieze politieke
spelletjes gespeeld worden, hier wat meer informatie: de (destijds)
voorzitter van de EU-Commissie, de Portugees Barroso, kwam in november
2011, achter de rug om van de Griekse premier Papandreou, met diens
minister van Financiën Venizelos en oppositieleider Samaras overeen om
af te zien van het referendum over de euro en een eenheidsregering onder
leiding van vice-president Papademos van de ECB, die kort daarvóór met
dat werk was opgehouden. Barroso zal ons inziens ongetwijfeld er wat
tegenovergesteld hebben. Toen Venizelos op de terugvlucht van de
G-20-top in Cannes een persbericht schreef waarin het referendum werd
afgeblazen - terwijl Papandreou sliep - was diens politieke lot bezegeld.
Italië was op de top in Cannes het grootste probleemkind, naast
Griekenland. De toenmalige Amerikaanse president Obama en zijn partner
in crime minister van Financiën Geithner hadden intensief deelgenomen
aan de Europese crisisdiplomatie. De Italiaanse premier Berlusconi stond
in Cannes onder grote druk. De week daarna stegen de Italiaanse
obligatierentes tot ruim zeven procent.
De Franse ECB-president Trichet en zijn Italiaanse opvolger Draghi, die
toen nog hoofd was van de Italiaanse centrale bank, schreven Berlusconi
een dreigbrief met economische beleidsvoorwaarden om Italiaanse
staatsobligaties te kopen. De geheime brief werd in het najaar van 2011
aan de media gegeven, wat tot speculatie leidde en Berlusconi politieke
schade toebracht. De Italiaanse centrale bank had naar verluidt
vervolgens haar uitgebreide obligatieportefeuille omgewisseld tegen
Italiaanse aandelen om druk uit te oefenen op Berlusconi (en pas weer
gekocht nadat het Italiaanse regeringshoofd (door vooral Merkel)
gedwongen was ontslag te nemen. De carrière van Draghi was toen al
duidelijk af te meten aan waar hij eerder gewerkt heeft (de criminele
organisatie Goldman Sachs). Draghi is ook de man die verantwoordelijk
was voor het sjoemelen van de boeken van Griekenland, waardoor het land
kon toetreden tot de eurozone.
We zien het keer op keer: als de belangen van het bankwezen (dreigen te)
worden aangetast dan hebben de burgers van de westerse landen niets meer
te zeggen. Vervolgens worden ze met een regering geconfronteerd die doet
wat "goed" is voor de belangen van de heersende elite. Democratie wordt
onderdrukt.
Het staat iedereen vrij zich voor te stellen wat de "overkoepelende
politieke belangen" zijn, en vooral wiens belangen ze zijn.
O, en die corona-obligaties komen er misschien niet, wat de euro-obligaties
betreft: het is niet een kwestie van òf ze komen, maar eerder van
wannéér ze komen.
[1 april 2020]