De samenwerking met de Amerikaanse inlichtendienst NSA veroorzaakte jaren geleden een (klein) schandaal in Duitsland. Denemarken ervaart nu hetzelfde, omdat de geheime dienst daar ook de Amerikaanse spionagetool XKeyscore gebruikt voor het vergaren van informatie, niet zijnde dat van Denemarken. Ondertussen werden zij door de Amerikanen zelf bespioneerd.
Gisteravond meldde
de Volkskrant o.a. het
volgende:
Er zijn nieuwe aanwijzingen dat de Amerikaanse NSA bondgenoten in
Europa, waaronder ook Nederland, uitgebreid bespioneert. Dat doen de
Amerikanen onder meer op het zuidelijke punt van het Deense eiland
Amager – niet ver van de luchthaven van Kopenhagen. Daar verwerken ze
samen met de Deense geheime dienst data die zijn afgetapt van
internetkabels..
Afgelopen augustus kwam naar buiten dat een klokkenluider het Deense
leger en de inlichtingendienst voor signalen (Forsvarets
Efterretningstjeneste of FE) beschuldigde van onwettige activiteiten
en dat zij opzettelijk de toezichthouder van de inlichtingendienst
hadden misleid. Inmiddels heeft de Deense pers een verrassend
uitgebreid en gedetailleerd beeld geschetst van hoe de FE met de NSA
samenwerkte bij het aftappen van kabels op Deense bodem. Hierover
hebben wij 29 oktober jl. een vervolg op een eerder artikel geschreven.
Verder werd onthuld dat de Amerikanen Denemarken voorzien van een
geavanceerd nieuw spionagesysteem dat het gegevensverwerkingssysteem
XKEYSCORE van de NSA omvat. Over XKEYSCORE meldden wij jaren geleden
al het een en ander.
Een Deense krant onthulde ook dat de beschuldiging van de onwettige
gegevens-inzameling afkomstig was van een jonge FE-medewerker - een
geval dat aan Edward Snowden doet denken. Een nieuw opgerichte
onderzoekscommissie moet nu duidelijk maken of hij werd gedreven door
vrees of door feiten.
In een uitgebreid artikel beschreef een gerenommeerde Deense krant hoe
de FE, in samenwerking met de NSA, begon met het aftappen van een
internationale telecommunicatiekabel om buitenlandse inlichtingen te
vergaren. Halverwege de jaren negentig was de NSA erachter gekomen dat
er ergens onder Kopenhagen een backbone-kabel lag waarover
telefoongesprekken, e-mails en sms-berichten van en naar landen als
China en Rusland gingen, wat van groot belang was voor de Amerikanen.
Het aftappen van die kabel was echter vrijwel onmogelijk zonder de
hulp van de Denen, dus vroeg de NSA de FE om toegang tot de kabel,
maar dit verzoek werd volgens de Deense krant afgewezen.
De Amerikaanse regering gaf niet op en in een brief die rechtstreeks
aan de Deense premier Poul Nyrup Rasmussen werd gestuurd, vroeg de
toenmalige Amerikaanse president Clinton zijn Deense collega om het
besluit te heroverwegen. En Nyrup, die een gezworen voorstander was
van een nauwe relatie met de VS, zei ja.
De samenwerking werd vastgelegd in een document, dat alle Deense
ministers van Defensie moesten ondertekenen "zodat elke nieuwe
minister kon zien dat zijn voorganger - en zijn voorgangers vóór zijn
voorgangers - met hun handtekeningen deel hadden uitgemaakt van deze
kleine, exclusieve kring van mensen die één van de grootste geheimen
van het koninkrijk kenden.
Om er zeker van te zijn dat het aftappen van de kabel zo legaal
mogelijk was, vroeg de regering toestemming aan het Deense
privébedrijf dat de kabel exploiteerde. Het bedrijf ging akkoord, maar
pas toen het op het hoogste niveau werd goedgekeurd, en dus werd de
overeenkomst ondertekend door premier Rasmussen, minister van defensie
Hækkerup en hoofd van de afdeling Troldborg.
Omdat de kabel internationale telecommunicatie bevatte, werd deze
geacht onder het mandaat van de FE voor buitenlandse inlichtingen te
vallen. De overeenkomst werd opgesteld in slechts één exemplaar, dat
werd getoond aan het bedrijf en vervolgens werd opgesloten in een
kluis op het hoofdkantoor van de FE in het Kastellet-fort in
Kopenhagen.
De communicatiegegevens die uit de backbone-kabel in Kopenhagen werden
gehaald, werden vanuit de technische hub van het Deense bedrijf naar
het Sandagergård-complex van de FE op het eiland Amager gestuurd. De
VS hadden betaald voor een kabel tussen de twee locaties. Bij
Sandagergård zorgde de "NSA ervoor dat de technologie werd
geïnstalleerd die het mogelijk maakte om trefwoorden in te voeren en
de enorme hoeveelheid informatie, de zogenaamde onbewerkte gegevens
van het aftappen van kabels, te vertalen in leesbare "informatie."
Het filtersysteem werd niet alleen gevoed door trefwoorden van de FE,
maar de NSA voorzag de FE ook van een reeks trefwoorden die relevant
zijn voor de Verenigde Staten. De FE beoordeelt ze vervolgens - en
controleert of er geen Denen tussen zitten - en voert vervolgens de
trefwoorden in.
Naast deze filtering met trefwoorden en selectors, zullen de FE en de
NSA de metadata ook hebben gebruikt voor het ketenen van contacten,
wat inhoudt dat er gereconstrueerd wordt welke telefoonnummers en e-mailadressen
met elkaar in contact waren geweest, om zo sociale netwerken in kaar
tee brengen - iets dat de bronnen blijkbaar niet wilden onthullen.
Onderdeel van de overeenkomst tussen de VS en Denemarken was dat "de
VS het systeem niet gebruiken zouden tegen Deense burgers en bedrijven.
En andersom." Maar wat de Denen niet wisten, is dat de
Amerikanen ook van de kabeltoegang gebruik maakten om Denemarken en
haar buurlanden (Duitsland en ook Nederland) te bespioneren.
De rest van dit artikel is alleen bestemd voor onze abonnee's. Het
vormt tevens de aanzet voor een special over de geheime diensten, die
wij komend weekend aan hen toesturen.
[De achterliggende informatie en bronnen zijn uitsluitend bestemd voor
onze abonnee's]
[16 november 2020]
Afdrukken
Doorsturen
