In Duitsland wordt nog steeds nationaal-socialistisch gespeld

Duitsland gaat zijn fonetisch alfabet vernieuwen om woorden te verwijderen die door de nazi's zijn toegevoegd.


We kennen het allemaal wel: tijdens een telefoongesprek moet er een e-mailadres doorgegeven worden waar iets naartoe gestuurd moet worden. "A van Anton", "B van Bernard" of "C van Cornelis" worden dan gebruikt om verwarring te voorkomen. Soms kunnen we niet zonder spelling, omdat diensten als WhatsApp e-mail nog niet hebben vervangen in het dagelijkse leven.

Bij onze oosterburen is daar iets merkwaardigs aan de hand: daar is de spellingkwestie geregeld in een norm, DIN 5009. De basis voor deze norm is de briefposttabel (Buchstabentafel), later de spellingtabel (Buchstabiertafel) genoemd, en die dateert uit het Berlijnse telefoonboek van 1890.

Die tabel werd in het jaar 1934 "gezuiverd". Onder de nazi-heerschappij waren met name bijbelse namen ongewenst omdat ze als joods werden beschouwd en daarom werden die "geariseerd". In plaats van David werd het toen Dora, in plaats van Jacob werd het Jot, van  Nathan werd Noordpool gemaakt, Samuel veranderde in Siegfried en Zacharias werd Zeppelin.

Het gebruik van de letter Y laat zien dat deze “schoonmaak” niet alleen over antisemitisme ging: in plaats van “Y voor Ypsilon” was het nu “Y voor Yeper” - naar de Belgische plaats waar Duitse soldaten in 1915 tijdens de Eerste Wereldoorlog voor het eerst gifgas gebruikten. Vanuit het standpunt van de nationaal-socialisten was dit een heroïsche daad die voor propagandadoeleinden kon worden gebruikt.

De druk om de spellingstabel te "ariseren" kwam echter niet van bovenaf, maar van onderen - een aanklacht van het volk. Het begon met een ansichtkaart die in maart 1933 op het postkantoor van Rostock belandde. De tekst daarop, geschreven door een zekere Joh. Schliemann: “Gezien de nationale ommekeer in Duitsland vind ik het niet gepast om joodse namen zoals David, Nathan, Samuel etc. nog langer in de spellingtabel van het telefoonboek te laten staan. Ik neem aan dat er geschikte Duitse namen te vinden zijn. Ik hoop dat met mijn suggestie rekening wordt gehouden in de volgende editie van de telefoongids."

Kennelijk had Adolf Hitler nog niet NSDAP moeten speller: Nathan – Samuel – David... oh, de horror!

Het duurde dan ook niet lang dat het voorstel van Schliemann met grote instemming werd begroet. In een brief van de Oberpostdirektion in Schwerin aan de regering in Berlijn stond: “Nadat de nationale beweging, die zichzelf ten doel heeft gesteld de joodse invloed op het Duitse volk te verminderen, een algemene doorbraak heeft bereikt, kan het sommige nationale kringen moeite kosten om geen Joodse namen te gebruiken bij het verduidelijken van een woord."

In 1934 verscheen de nieuwe Berlijnse telefoongids. En de veranderingen gingen veel verder dan Schliemann suggereerde. Niet alleen Dora, Jot, Nordpol, Siegfried en Zeppelin vervingen de joodse namen. Katharina werd ook vervangen, door keurvorst (Kurfürst), Albert door Anton en Fritz nam de plaats in van de eigenlijk onverdachte Friedrich. Bij de "Ü" gebeurde iets verbazingwekkends. De overvloed (Überfluss) van de Weimar-periode veranderde in 1934 in een kwaad (Übel).

In 1948 werd de spellingstabel gedenazificeerd. Dat schoot echter niet op. Tot op de dag van vandaag wordt er in Duitsland nog steeds nationaal-socialistisch gespeld. Duitsers zeggen nog steeds "S voor Siegfried" en "Z voor Zeppelin", hoewel de aanbeveling in DIN 5009 anders is.

De norm volgt in sommige gevallen nog steeds de nazi-richtlijnen. Michael Blume, de commissaris van Baden-Württemberg tegen antisemitisme, wil dat niet accepteren. In plaats van "N voor Noordpool" zou dat in de DIN 5009 weer Nathan moeten zijn, eist hij in een brief aan het Duitse Instituut voor Normalisatie in Berlijn. Want in de pseudo-wetenschappelijke nazi-ideologie staat Nordpol voor de oorsprong van de ariërs - de ideologie van Adolf Hitler berustte op de schijnsuperioriteit van een mythisch Noord-Arisch ras. Voor de letter "D" suggereert Blume de naam Debora in plaats van David, vanwege de gelijkheid van mannen en vrouwen.

De Centrale Jodenraad verwelkomde het voorstel van Blume: "Op de 75ste verjaardag van de bevrijding moeten we ons ook bevrijden van de nazi-taal en haar relikwieën", zegt president Josef Schuster. En er lijkt beweging in te komen. Het Duitse Instituut voor Standaardisatie in Berlijn zal de spellingtabel eind dit jaar herzien. Hiervoor is een commissie verantwoordelijk met 15 externe deskundigen, onder meer uit het  onderwijs.





[Alle links, bronnen, documenten e.d. zijn uitsluitend bestemd voor abonnee's]



[3 mei 2021]

 

Afdrukken Doorsturen