Olifantenhuwelijk in Zwitserland

Credit Suisse lijkt gered maar zijn de problemen daarmee ook opgelost?

De op één na grootste Zwitserse bank Credit Suisse werd vorige week failliet verklaard. Nadat in het vierde kwartaal van 2022 al CHF 100 miljard aan klantendeposito's was opgenomen, verloren tal van andere investeerders in het eerste kwartaal van 2023 het vertrouwen. Door de toenemende uitstroom stegen de hedgingkosten voor het in gebreke blijven van Credit Suisse-obligaties sterk. Dit zorgde er op zijn beurt voor dat de aandelenkoers kelderde en alleen al op 15 maart met maar liefst 31% daalde.

Toen dan ook nog grootaandeelhouder Saudi National Bank aankondigde geen geld meer in de noodlijdende bank te willen steken, dreigde een bankrun. Maar dit moest met man en macht worden vermeden, omdat Credit Suisse een van de ongeveer 30 wereldwijd systeemrelevante financiële instellingen is waarvan de ineenstorting een domino-effect in de bankensector zou kunnen veroorzaken en een existentiële bedreiging zou kunnen vormen voor het wereldwijde financiële systeem.

De Zwitserse Nationale Bank SNB nam afgelopen donderdag het initiatief de bank te redden. Ze verstrekte Credit Suisse een lening van 50 miljard Zwitserse frank en redde hen zo van de ondergang. Blijkbaar was het bedrag echter niet genoeg voor blijvende stabilisatie, want na een korte stijging daalde de koers van het aandeel tegen het weekend weer met bijna 18%.

Er waren steeds meer tekenen dat de problemen veel groter waren dan het management van Credit Suisse toegaf. Enerzijds deden geruchten de ronde dat BlackRock de bank wilde overnemen, wat door 's werelds grootste vermogensbeheerder direct werd ontkend. Daarentegen waren er volgens verschillende berichten overnamegesprekken met de grootste Zwitserse bank UBS, die zelf in oktober 2008 door de Zwitserse Nationale Bank van de ondergang was gered met 54 miljard dollar.

UBS kondigde zondag zelfs aan dat het Credit Suisse per direct zou kunnen overnemen voor ongeveer CHF 1 miljard en CHF 0,25 per aandeel zou betalen, een aandeel dat vrijdag nog werd gewaardeerd op CHF 1,81. De Zwitserse regering steunde het voorstel van UBS en beloofde een wet in te trekken die een termijn van zes weken stelt voor een dergelijke overname.

De deal werd echter afgewezen door Credit Suisse. Nu leek er nog maar één optie over: om het domino-effect te voorkómen had de Zwitserse regering aan de noodrem moeten trekken en de bank moeten nationaliseren. Maar dat was niet nodig omdat UBS zijn bod op een overname verhoogde met 0,76 frank per aandeel, maar in ruil daarvoor de Zwitserse Nationale Bank een leningtoezegging van maximaal 100 miljard frank had gegeven.

Gisteren stemde de Zwitserse bankreus UBS - met de handen omhoog - in met een olifantenhuwelijk met zijn instortende oude Zwitserse rivaal Credit Suisse. Zwitserland heeft voor 100 miljard francs aan leningen en garanties toegezegd aan het gecombineerde bedrijf.

Een belangrijke speler in deze deal was de centrale bank van Zwitserland, de Swiss National Bank. Dat is dezelfde centrale bank die in alle stilte UBS had gered tijdens de financiële crisis van 2008 met behulp van dollarswaplijnen van de Amerikaanse Federal Reserve (de "Fed") - de centrale bank van de VS.

Gisteren kondigde de Fed de terugkeer aan van die nood-dollarswaplijnen, aangezien het gedwongen huwelijk van UBS en Credit Suisse er niet in slaagde een zich uitbreidende bankenpaniek de kop in te drukken.

De manier waarop deze reddingsoperatie van UBS in 2008 verliep, werd duidelijk in de audit van de noodhulpfaciliteiten van de Federal Reserve, van december 2007 tot juli 2010, uitgevoerd door het Amerikaanse Government Accountability Office (GAO). De GAO-audit werd pas in juli 2011 vrijgegeven. Het rapporteerde het volgende over de reddingsoperatie van UBS:
“Volgens medewerkers van de Federal Reserve Board stond de Federal Reserve Board in oktober 2008 de Zwitserse Nationale Bank toe om dollars te gebruiken in het kader van haar swapline-overeenkomst om speciale assistentie te verlenen aan UBS, een grote Zwitserse bankorganisatie. In het bijzonder kondigde de Zwitserse Nationale Bank op 16 oktober 2008 aan dat ze dollars die ze via haar swaplijn met FRBNY [de Federal Reserve Bank of New York] had verkregen, zou gebruiken om een SPV [Special Purpose Vehicle] te helpen financieren die ze zou creëren om tot $ 60 miljard aan illiquide activa van UBS te kopen. Volgens gegevens van FRBNY nam de Zwitserse Nationale Bank van 11 december 2008 tot en met juni 2009 dollarbedragen op die over het algemeen niet meer dan ongeveer $ 13 miljard bedroegen om deze SPV, die een functie vervulde die vergelijkbaar was met die van de Maiden Lane SPV's,  te helpen financieren. Medewerkers van de Federal Reserve Board erkenden dat dit een atypisch gebruik van swapline-dollars was, aangezien de swapline-overeenkomsten in eerste instantie bedoeld waren om buitenlandse centrale banken te helpen om in brede zin dollarleningen te verstrekken aan instellingen die te maken hebben met dollarfinanciering.”

De Federal Reserve Bank of New York bevindt zich aan de kruising van Maiden Lane in Lower Manhattan. Het creëerde Maiden Lane SPV's I, II en III om ondoorzichtigheid te creëren rond de bailoutoperatie van JPMorgan's overname van Bear Stearns (Maiden Lane I) en de bailoutoperatie van de giftige activa die Wall Street had gecreëerd en verkocht aan de gigantische verzekeraar, AIG, ( Maiden Lanes II en III).

Voor meer informatie over de vriendjespolitiek van de New York Fed, zie ons artikel van 20 november 2019: "New York Fed heeft in 2 maanden tijd $ 3 biljoen naar Wall Street gesluisd".

De GAO-audit vond $ 16 biljoen (!) aan cumulatieve leningen die door de Fed waren weggesluisd om Amerikaanse en buitenlandse megabanken te redden, waarvan vele derivaten waren van tegenpartijen van banken onder toezicht van de New York Fed. Wanneer de dollarswaplijnen en andere reddingsfaciliteiten van de Fed worden toegevoegd, komt het bailoutplan uit op $ 29 biljoen (!), zoals werd beschreven door het Levy Economics Institute.

Vandaag lijkt de deal tussen UBS en Credit Suisse meer op een schot in de roos dan op een bankenfusie. Hier is een greep uit de verkeersdoden:
- "Zwitserse toezichthouders hebben besloten dat aandeelhouders niet mogen stemmen over de voorwaarden van de fusie, waardoor de aandelen van Credit Suisse ongeveer 82 cent kosten, minder dan de helft van waar de aandelen van Credit Suisse op vrijdag sloten. De Financial Times meldde gisteren dat "de Zwitserse autoriteiten klaar staan om de wetten van het land te wijzigen om een aandeelhoudersstemming te omzeilen, terwijl ze zich haasten om voor maandag een deal aan te kondigen." De Saudi National Bank en de Qatar Investment Authority zijn de twee grootste bezitters van Credit Suisse-aandelen en lijden vanmorgen grote verliezen, net als de Zwitserse pensioenfondsen".
- Aangezien de overeenkomst tot stand kwam zonder de aandeelhouders van UBS en Credit Suisse en zonder het Zwitserse parlement, vragen wij ons af of het zou kunnen zijn dat de hele affaire een pokerspel tussen insiders is. Mogelijk opgezet door financiële spelers die elkaar goed kennen?  Een blik op de persoonlijke relaties van de belangrijkste deelnemers kan helpen om deze vraag te beantwoorden. Zowel de CEO van Credit Suisse als de CEO van UBS behoren tot de zogenaamde "bijdragers" van het World Economic Forum (WEF). Beide banken behoren op hun beurt tot de strategische partners van het WEF, waartoe ook BlackRock behoort. Daarnaast is het hoofd van de Zwitserse Nationale Bank ook "contributor" van het WEF en werkt zijn voorganger nu als vicevoorzitter voor BlackRock, wiens voorzitter Larry Fink sinds 2019 samen met Klaus Schwab in het WEF-bestuur zit. En alsof dat nog niet erg genoeg is: zoals zondag werd aangekondigd hebben ook de Federal Reserve en de ECB groen licht gegeven voor de deal. De belangrijkste adviseur van deze twee centrale banken is niemand minder dan BlackRock.
- Houders van $ 17,3 miljard aan een Credit Suisse converteerbare obligatie, bekend als AT1, zullen volledig worden weggevaagd, volgens de Zwitserse toezichthouder FINMA. Deze actie zet het eeuwenoude concept dat obligatiehouders voorrang krijgen boven houders van gewone aandelen op zijn kop.
- De AT1's heten officieel Contingent Convertible Bonds of CoCo's. Dit is een markt van een kwart biljoen dollar en deze CoCo's zullen vandaag zeker grote omwentelingen in hun handelsprijzen meemaken, wat zal leiden tot meer verliezen en paniek bij beleggers.
- De hele Europese bankensector liep rake klappen op in de vroege ochtendhandel in Europa. UBS daalde op een gegeven moment meer dan 16% voordat het zijn verliezen verminderde. De Duitse bankreus, Deutsche Bank, daalde met meer dan 10%, terwijl de Franse BNP Paribas meer dan 8% verloor. Inmiddels is er enig herstel ingetreden.
Ook voor de banken in de VS ziet het er niet rooskleurig uit. De in moeilijkheden verkerende regionale geldschieter van de VS, First Republic Bank, heeft gisteren door S&P Global zijn kredietwaardigheid verder zien worden verlaagd tot junk-status, ondanks de sluwe poging van de donderende kudde van Wall Street vorige week om $ 30 miljard van hun eigen geld toe te voegen aan de onverzekerde deposito's bij de bank . De aandelen van First Republic daalden vanochtend met meer dan 30% in de premarket-handel in New York.

Zowel UBS als Credit Suisse behoorden afzonderlijk al tot de 30 wereldwijd systeemrelevante banken (G-SIB's), wat betekende dat hun risicoprofiel nauwer toezicht door de toezichthoudende instanties, jaarlijkse stresstests en hogere kapitaalbuffers vereiste. Individueel vormden ze het potentieel voor het verspreiden van besmetting. Moet van markten worden verwacht om te juichen dat twee risicobedreigingen nu zijn veranderd in één grotere risicobedreiging voor de financiële stabiliteit?

Dit is vergelijkbaar met Amerikaanse toezichthouders die JPMorgan Chase in staat stellen (veel) meer risico's te nemen en een grotere bedreiging voor de financiële stabiliteit te vormen door de aankoop van Bear Stearns en Washington Mutual in 2008 op te voeren.

Credit Suisse kwam in deze hachelijke situatie terecht van een gedwongen huwelijk in het afgelopen weekend, niet in de laatste plaats vanwege een eindeloze stroom schandalen. In het voorjaar van 2021 verloor Credit Suisse $ 5,5 miljard door de sterk geconcentreerde aandelenposities die het financierde via ingebedde derivaten voor het family office hedgefonds, Archegos Capital Management. Archegos ontplofte op 25 maart 2021 nadat het in gebreke was gebleven bij margestortingen aan de banken die zijn transacties financierden. Uit een intern rapport voor de raad van bestuur van Credit Suisse door het externe advocatenkantoor Paul, Weiss, Rifkind, Wharton & Garrison bleek dat Credit Suisse “gefocust was op het maximaliseren van kortetermijnwinsten en er niet in slaagde om de vraatzuchtige risico's te vermijden, sterker: ze ging er in mee."

In oktober 2021 betaalde Credit Suisse $ 547 miljoen om een schikking te treffen met de criminele en civiele autoriteiten in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk voor het verstrekken van een frauduleuze lening van $ 850 miljoen in Mozambique, waar een aanzienlijk deel van het geld voor smeergeld ging naar medewerkers van Credit Suisse en Mozambikaanse overheidsfunctionarissen.

Credit Suisse is ook verwikkeld in een juridische strijd over de verkoop van miljarden dollars aan schuld van Greensill Capital aan investeerders... als laag risico. Greensill vroeg in maart 2021 insolventie aan. In februari sloot FINMA een tweejarig onderzoek naar de zaak af met de bevinding dat de mislukkingen van Credit Suisse "een ernstige schending van de Zwitserse toezichtwetgeving" vormden.

Dan was er ook nog het spygate-schandaal. FINMA meldde in oktober 2021 dat Credit Suisse zeven afzonderlijke spionageoperaties had uitgevoerd op haar bestuursleden, voormalige werknemers en derden. (Serieus, dit verzin je niet.)

Credit Suisse is helaas ook via derivaten verbonden met de megabanken op Wall Street. Dit is hoogstwaarschijnlijk de reden waarom het gedwongen huwelijk afgelopen weekend zo snel tot stand kwam zonder een stemming door aandeelhouders. Hoe het op de lange termijn uitpakt, is een heel andere zaak.

Wij staan nogal sceptisch tegenover de overname door UBS omdat het te veel risico zou creëren in één entiteit. De Zwitsers maken iets dat nooit kan worden gedood. Wat hier op het spel staat, zijn niet alleen kwesties van wereldwijde financiële stabiliteit of algemene beginselen van het mededingingsbeleid, maar de 21e-eeuwse herschikking, onder het teken van globalisering, van elitenetwerken in een kleine en besloten samenleving waarvan hun wortels terugvoeren tot de 19e eeuw. Wat Zwitserland betreft: Alfred Escher, de liberale politicus en zakelijk leider die 167 jaar geleden de voorganger van Credit Suisse oprichtte als de eerste bank in Zürich, en die een grote aanjager was van de spoorwegindustrialisatie in Zwitserland, zal zich omdraaien in zijn graf.



[Alle links, bronnen, documenten en meer informatie uitsluitend voor abonnee's]



[20 maart 2023]

 

Afdrukken Doorsturen