Gebroken link? Meldt het ons!

Escalerende situatie Niger

Gelegen op het kruispunt van Noord-Afrika en Afrika bezuiden de Sahara, is Niger het grootste land in West-Afrika en het 6e grootste land in dat continent, maar het is nauwelijks een bekende naam zoals Nigeria, Ghana of Kenia. Dat gaat veranderen. Vorige week werd de president van Niger, Mohamed Bazoum, zonder pardon uit zijn ambt ontheven door zijn presidentiële bewakers, al snel vergezeld door het Nigerese leger. De situatie in en rond Niger is explosief te noemen.

Gelegen op het kruispunt van Noord-Afrika en Afrika bezuiden de Sahara, is Niger het grootste land in West-Afrika en het 6e grootste land in dat continent, maar het is nauwelijks een bekende naam zoals Nigeria, Ghana of Kenia.

Dat gaat veranderen.

Vorige week werd de president van Niger, Mohamed Bazoum, zonder pardon uit zijn ambt ontheven door zijn presidentiële bewakers, al snel vergezeld door het Nigerese leger. Naast het feit dat er sprake is van een poging tot staatsgreep, volgen hier enkele aanvullende details over dit relatief onbekende land.

Niger is het minst ontwikkelde land ter wereld - 10 miljoen mensen (41,8% van de bevolking) leven in extreme armoede. Een natie met frequente droogtes en armoede, met verschillende jihadistische opstanden in de regio, naar verluidt zou het één van de slechtste plekken ter wereld zijn om te leven en op te groeien. Volgens African-volunteer.net stond Niger in 2019 op de 189e plaats van de 189 landen en gebieden wat betreft levensverwachting, geletterdheid, toegang tot kennis en de levensstandaard van een land.

Niger is, net als een groot deel van Afrika, het slachtoffer geweest van talloze staatsgrepen en militaire dictaturen. Dit komt allemaal voort uit de instabiliteit die is ontstaan door de Europese opdeling van Afrika aan het eind van de 19e eeuw. Niger maakte, net als een groot deel van West-Afrika, tot zijn onafhankelijkheid in 1960 deel uit van het Franse rijk.

Het land bevindt zich in de Sahel-regio van Afrika, het semi-aride gebied tussen de woestijn en de tropen van het midden/zuiden, vaak een niemandsland met weinig overheidsgezag. De regio was lang een gebied van nomadische stammen en is het afgelopen decennium een belangrijk broeinest geworden voor militante groeperingen als Boko Haram en ISIS.

Niger zit boven op enkele van 's werelds grootste uraniumafzettingen, maar is één van de "Heavily Indebted Poor Countries" (HIPC). De economie is gebaseerd op landbouw voor eigen gebruik, zoals gewassen en vee, en de export van ruwe grondstoffen. Terwijl de Nigerese bevolking strijd (tegen alle verwachtingen in) om in hun levensonderhoud te voorzien, heeft de internationale gemeenschap – met name de VS en Frankrijk – zich gefocust op het mogelijke verlies van een Afrikaanse bondgenoot, een 'partner in een jarenlange oorlog tegen het terrorisme in Afrika'.

Het land is vandaag de dag een belangrijke leverancier van uranium, waarbij Frankrijk ongeveer 15% van zijn voorraad voor kernreactoren uit Niger haalt (en waar de EU 20% van haar voorraad van betrekt). De staatsgreep in Niger zou op langere termijn een uitdaging kunnen zijn voor de uraniumbehoefte van Europa, net zoals het continent probeert de afhankelijkheid van Rusland, een andere topleverancier van uranium dat in Europese kerncentrales wordt gebruikt, geleidelijk af te bouwen. Volgens Phuc-Vinh Nguyen, een energie-expert aan het Jacques Delors Instituut in Parijs, zouden de spanningen in Niger de EU verder kunnen ontmoedigen om sancties tegen Rusland in de nucleaire sector aan te nemen.

Afgezien van de aankoop van uranium door Frankrijk is er een pijpleidingproject waarin Niger slechts een belang van 15% bezit. Het wordt de langste oliepijpleiding in Afrika. De overige aandelen zijn naar verluidt in handen van het Franse bedrijf Total, dat momenteel olie pompt vanuit de Congolese territoriale wateren naar meren die grenzen aan Oeganda en vervolgens naar een haven in Tanzania. Het kenmerkt milieudelicten en piraterij. Frankrijk hoopt dat die deal afgerond zal worden.

Niger zal voor het Westen niet het eerste verlies zijn – Mali, Guinee en Burkina Faso hebben hun westerse bondgenoten al gedwongen om “hun partnerschappen te diversifiëren” – door in hun plaats leden van de Russische groep Wagner uit te nodigen. Ook zij zijn de uitbuitingen door het Westen zat. Deze naties lijden nog steeds onder de armoede die het gevolg is van de instabiliteit en het roofzuchtige karakter van de voormalige Europese kolonisten.

De rol van Frankrijk in West-Afrika is erg akelig en laat een erg bittere smaak achter in de monden van de inwoners daar. Bekijk voor de context deze video over hoe slecht Frankrijk was over hun rol bij de moord op de leider van Burkina Faso, Thomas Sankara, in de jaren 80 - grotendeels omdat Sankara het land wilde bevrijden van een al te grote afhankelijkheid van Europese mogendheden.



Tot de staatsgreep was Niger één van de weinige landen in de regio die ermee instemde Amerikaanse dronebases en honderden Amerikaanse Special Forces en logistieke experts te huisvesten die betrokken (waren en) zijn bij terrorismebestrijdingsoperaties tegen Boko Haram en aan ISIS gelieerde ondernemingen. De VS heeft meer dan 1.000 servicepersoneel in het land. Frankrijk had er 1.500 die in 2022 van Mali naar Niger werden verplaatst toen de betrekkingen met Mali verslechterden. In april sloot Duitsland zich aan bij Frankrijk en de VS en kondigde aan dat het zou deelnemen aan een driejarige Europese militaire missie om het leger van Niger te verbeteren. Niger is (was?) ook een belangrijke bondgenoot van de Europese Unie in de strijd tegen irreguliere migratie uit Afrika bezuiden de Sahara.

Militaire hulp domineert duidelijk het record van Amerikaanse 'ontwikkelingshulp' aan dit behoeftige land. Begin 2021 zeiden de VS dat het Niger sinds 2012 meer dan $ 500 miljoen aan militaire bijstand en trainingsprogramma's had verstrekt, één van de grootste van dergelijke ondersteuningsprogramma's in Afrika ten zuiden van de Sahara. Timmerman's Europese Commissie lanceerde eerder dit jaar ook een militaire trainingsmissie van 30 miljoen dollar in Niger.

Tijdens zijn bezoek aan Niger in maart prees de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Blinken het West-Afrikaanse land als "een model van veerkracht, een model van democratie, een model van samenwerking". Maar dat duurde niet lang. Na de omverwerping van president Bazoum vorige week, waarschuwde Blinken dat het Amerikaanse partnerschap met het land afhangt van "democratisch bestuur en respect voor de rechtsstaat".

De Nigerese staatsgreepplegers antwoordden: "Wij, de Defensie- en Veiligheidstroepen, verenigd in de Nationale Raad voor de Bescherming van het Vaderland, hebben besloten een einde te maken aan het regime dat u kent". Dat zei kolonel-majoor Amadou Abdramane, volgens Agence France-Presse. "Dit volgt op de voortdurende verslechtering van de veiligheidssituatie en het slechte economische en sociale bestuur", voegde hij eraan toe. En ten slotte is Bazoum eigenlijk de "tweede" democratisch gekozen president van Niger na Mahamane Ousmane die werd gekozen maar al snel werd afgezet bij een militaire staatsgreep in 1966. Hoewel de Amerikaanse wet bepaalt dat hulp moet worden opgeschort als de staatsgreep gewelddadig is, is het niet bekend welke actie de VS destijds ondernam (omdat de Amerikaanse regering zich - net als de onze - zich weinig gelegen laat aan de wet).

Wat betreft vragen over een Russische rol bij de omverwerping van Bazoum, zijn er volgens Le Monde geen duidelijke tekenen van Moskou's vingerafdrukken in de staatsgreep in Niger, die grotendeels wordt ingegeven door interne aangelegenheden. Maar er was een opmerking van de Wagner Groep, de Russische huurlingengroep onder leiding van Yevgeny Prigozhin, die commentaar gaf in een gesproken bericht op een Telegram-kanaal van Wagner. "Dit is eigenlijk het verkrijgen van onafhankelijkheid en het wegwerken van de kolonialisten", zei de bondgenoot van Poetin.

De afzetting van Bazoum wordt door aanhangers van de staatsgreep voorgesteld als het afwerpen van een door het Westen gesteunde leider die volgens hen niet genoeg deed om het geweld van opstanden te stoppen. Pro-staatsgreep burgers spraken in de straten van de vernedering van de Franse overheersing van het verleden en de huidige banden tot op de dag van vandaag. Dit komt na jarenlange door Wagner gesteunde propagandacampagnes in de regio. Rusland zaaide dit zaadje al een tijd geleden. Dat gezegd hebbende, werd het voor Rusland gemakkelijker gemaakt om dit te doen vanwege de wreedheid van de kolonisatie in het verleden en het moderne racisme van de Europese naties jegens Afrika.

Hier zullen we wel boze reacties op krijgen maar het is waar. Er is extreem racisme en anti-moslimsentiment in veel Europese landen, vooral in Frankrijk. De recente protesten/rellen daar brachten verder spanningen onder de oppervlakte aan het licht en een opmerkelijke explosie van openlijk online racisme van Franse accounts over wiens schuld alles was. Dit voortdurende idee van "we zijn zoveel beschaafder" van Europese naties voedt wrok en biedt openingen voor Rusland en China.

Na Mali, Burkina Faso en Guinee lijkt de staatsgreep van deze week een symptoom te zijn van een achteruitgang van de democratie. Maar dit is misschien niet het geval, gezien de corruptie en het slechte bestuur die al jaren aan de kaak worden gesteld. Jongeren en plattelandsgebieden betalen daarvoor de prijs, zegt analist Garba Moussa. "Aan de ene kant zijn er de jongeren die geen baan hebben èn geen hoop hebben. Aan de andere kant is er het landelijke Niger, dat gedwongen wordt te gaan bedelen in de subregio. "Dus al met al is er gewoon een soort elite die de economische macht heeft gemonopoliseerd zonder enige gedachte aan herverdeling van inkomen.Dus naar mijn mening zal elke verandering op een gegeven moment ons hoop geven."

Dan wat betreft de laatste ontwikkelingen: putschisten beschuldigden Frankrijk vandaag van het plannen van stakingen om president Mohamed Bazoum, die momenteel vastzit, te bevrijden. De Franse president Emmanuel Macron zei gisteren dat Frankrijk "geen enkele aanval op Frankrijk en zijn belangen zal tolereren".
Reuters meldde dat de junta die de macht greep in Niger heeft gezegd dat de door hen omvergeworpen regering Frankrijk toestemming heeft gegeven om militaire acties uit te voeren om de afgezette president Mohamed Bazoum te bevrijden. Het persagentschap baseert zich op uitlatingen van kolonel Amadou Abdramane, één van de leiders van de staatsgreep en een woordvoerder. Er zijn zelfs beschuldigingen dat Franse troepen een raketaanval op het presidentieel paleis zouden voorbereiden. Frankrijk heeft de beschuldiging bevestigd noch ontkend.


We hebben eens een scan gedaan bij de mainstream media. De trefwoorden die alleen in bronnen in de Amerikaanse media voorkomen zijn gericht op machtsoverdracht, democratische processen en sociaal bestuur. Deze sleutelwoorden benadrukken het belang van vreedzame democratische overdracht en de rol van gekozen leiders bij het handhaven van de stabiliteit. De aanwezigheid van termen als "muitende soldaten" en "poging tot staatsgreep" suggereert een verhaal van politieke onrust en uitdagingen voor het democratische systeem. Bovendien duidt de vermelding van "wapperende Russische vlaggen" en "nieuwsdienst Frankrijk" op internationale betrokkenheid en de potentiële impact van buitenlandse actoren op het politieke landschap. Al met al benadrukken deze sleutelwoorden het belang van democratische waarden en de mogelijke bedreigingen daarvoor.

Aan de andere kant richten de trefwoorden die alleen in bronnen in Sub-Sahara media voorkomen zich op regionale en nationale elementen. Termen als "grondwettelijke orde", "Republiek Niger" en "West-Afrika" benadrukken de specifieke context van de regio. De vermelding van "President Bola Tinubu" en "Patrice Talon" duidt op de bekendheid van regionale leiders en hun invloed op het verhaal. Deze trefwoorden suggereren een focus op de interne dynamiek en regionale implicaties van de gebeurtenissen in Niger. De afwezigheid van internationale actoren of termen die verband houden met mondiale aangelegenheden duidt op een meer gelokaliseerd perspectief in mediabronnen ten zuiden van de Sahara. Dit benadrukt het belang van regionale perspectieven en de specifieke uitdagingen waarmee landen in de regio worden geconfronteerd.

In Europese mainstream mediabronnen geven de trefwoorden inzicht in het mondiale perspectief op de gebeurtenissen in Niger. Termen als 'Sahelregio', 'Antony Blinken' en 'Afrikaanse Unie' wijzen op een bredere focus op regionale veiligheid en internationale allianties. De vermelding van "militaire staatsgreep" en "staatsgreep" suggereert een verhaal van politieke instabiliteit en de mogelijke gevolgen voor de regio. De aanwezigheid van de "Russia-Africa Summit" benadrukt de rol van Rusland in de Afrikaanse context en de potentiële impact ervan op de gebeurtenissen in Niger. Deze trefwoorden suggereren dat Rusland achter de coup zit en duiden ook op een mondiaal perspectief op de situatie en benadrukken de verwevenheid van regionale dynamiek met internationale aangelegenheden. In westerse mainstream media berichten wordt het aspect van jarenlange uitbuiting nauwelijks genoemd.



 [Alle links, bronnen, documenten en meer informatie uitsluitend voor abonnee's]


[31 juli 2023]

 

Afdrukken Doorsturen
Naar boven