Kort nieuws

Een selectie van het nieuws van vandaag.

China neemt wraak door export van mineralen naar de VS te verbieden

China heeft de export van belangrijke mineralen naar de Verenigde Staten verboden, als reactie op nieuwe Amerikaanse beperkingen op halfgeleiders die gericht zijn op de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie in China. Beijing heeft onmiddellijk de levering van gallium, germanium, antimoon en andere materialen die cruciaal zijn voor de productie van chips en militaire toepassingen, stopgezet. China domineert de wereldwijde levering van deze mineralen en produceert 98 procent van het gallium en 60 procent van het germanium.

Dit markeert een verschuiving in de aanpak van Beijing ten aanzien van Amerikaanse technologische beperkingen. In plaats van terughoudendheid te tonen bij langzame ontkoppeling, is China nu bereid om zijn controle over kritieke materialen te gebruiken om Washington serieuze kosten op te leggen. Vier grote Chinese handelsverenigingen drongen er ook bij hun leden op aan om de Amerikaanse chipaankopen te verminderen, en noemden Amerikaanse componenten "niet langer veilig of betrouwbaar". De directe impact blijft onduidelijk, aangezien de VS de toeleveringsketens heeft gediversifieerd, maar China zou de exportcontroles kunnen uitbreiden naar andere producten. De tit-for-tat-maatregelen benadrukken de groeiende technologische rivaliteit tussen de twee grootste economieën ter wereld.


Frankrijk en Italië concurreren om de energie- en wapenmarkten in Centraal-Azië

Frankrijk en Italië breiden hun invloed in Centraal-Azië uit, gedreven door verschillende energieprioriteiten. Het door de staat gesteunde Orano van Frankrijk domineert de uraniumproductie in Kazachstan en Oezbekistan, cruciaal voor zijn kernenergiesector — vooral na het verlies van Niger als leverancier. Ondertussen heeft het Italiaanse ENI grote belangen verworven in Kazachse olie- en gasvelden, en 27,9 procent van de olie-export van Kazachstan verwerkt en $ 1,5 miljard aan nieuwe investeringen beloofd.

De twee Europese grootmachten concurreren ook om defensiecontracten nu de Russische wapenexport afneemt. Frankrijk heeft radarsystemen en transportvliegtuigen geleverd aan Kazachstan, hoewel het in augustus 2024 een straaljagerdeal aan Rusland verloor. Italië heeft succes geboekt in Turkmenistan, waar het helikopters, marinewapens en transportvliegtuigen levert. Beide landen ondervinden echter zware concurrentie van China, Rusland en Turkije in een regio waar Centraal-Aziatische staten opzettelijk meerdere partners in evenwicht brengen om onafhankelijkheid te behouden.


Pakistans militaire budget verhongert sociale diensten

Pakistan heeft 17,5 procent van zijn budget voor 2023-24 (1,8 biljoen roepies) toegewezen aan defensie, terwijl cruciale sociale diensten wegkwijnen. Deze ernstige onevenwichtigheid is het gevolg van diepgewortelde veiligheidsprioriteiten die dateren sinds het begin van de onafhankelijkheid, met name met betrekking tot India. De gevolgen zijn duidelijk: de bbp-groei is gestagneerd op 2-3 procent, buitenlandse investeringen daalden tot $ 1,45 miljard in 2023 en meer dan 35 procent van de Pakistanen leeft in armoede. Het land staat nu wereldwijd op de 161e plaats in menselijke ontwikkeling, achter de meeste van zijn Zuid-Aziatische buren.

Het militaire uitgavenpatroon onthult diepere structurele problemen in Pakistans bestuursmodel. Hoewel regionale veiligheidszorgen reëel zijn, is het buitensporige defensiebudget zelfvernietigend geworden - door onderwijs, gezondheidszorg en infrastructuur van minder financiële middelen te voorzien ondermijnt het de economische basis die nodig is voor duurzame veiligheid. Pakistan staat onder toenemende druk om te hervormen nu de schuld-bbp-ratio de 80 procent overschrijdt te midden van terugkerende IMF-bailouts. Het dilemma "geweren versus boter" is een existentiële uitdaging geworden voor Pakistans ontwikkelingspad.


Senegal beveelt Franse leger te vertrekken

De Senegalese president Bassirou Diomaye Faye riep op 30 november op tot de sluiting van Franse militaire bases in Senegal, waarbij hij buitenlandse militaire aanwezigheid "onverenigbaar" verklaarde met de nationale soevereiniteit. De aankondiging kwam enkele dagen voor de 80e herdenking van het bloedbad van Thiaroye in 1944, waarbij Franse troepen ongewapende West-Afrikaanse soldaten doodden die in de Tweede Wereldoorlog voor Frankrijk hadden gevochten.

Dit is een nieuwe tegenslag voor de Franse militaire invloed in West-Afrika, aangezien Tsjaad ook de beëindiging van zijn defensieovereenkomst met Frankrijk aankondigde, wat gevolgen heeft voor ongeveer 1.000 Franse troepen. Faye, in maart verkozen op een platform van grotere soevereiniteit, heeft zijn oproep tot militaire terugtrekking in evenwicht gebracht met garanties over het handhaven van economische en culturele partnerschappen met Frankrijk. De stappen weerspiegelen een bredere regionale verschuiving weg van postkoloniale veiligheidsregelingen, terwijl andere aspecten van bilaterale relaties behouden blijven.


Tsjaad verdrijft Franse militairen

Tsjaad heeft zijn defensieovereenkomst met Frankrijk beëindigd, waardoor 1.000 Franse troepen en vliegtuigen moeten worden teruggetrokken van hun laatste overgebleven basis in de Sahel. De stap volgt op Franse militaire vertrekken uit Mali (2022), Burkina Faso (2023) en Niger (2023). De regering van president Mahamat Idriss Deby noemde de noodzaak om "strategische partnerschappen opnieuw te definiëren" na 66 jaar onafhankelijkheid, terwijl ze volhield dat Frankrijk "een essentiële partner" blijft.

Tsjaads besluit weerspiegelt de veranderende machtsdynamiek in Centraal-Afrika. Het land grenst aan Soedan, Libië en de Centraal-Afrikaanse Republiek, waar Russische troepen een aanzienlijke aanwezigheid hebben. Frankrijk heeft militaire bases in de Sahel gebruikt om politieke invloed te behouden en economische belangen veilig te stellen. De regering van Tsjaad lijkt haar internationale partnerschappen te diversifiëren. Senegals recente ondervraging van de Franse militaire aanwezigheid (350 troepen) suggereert dat deze trend zich kan uitbreiden naar West-Afrika.


VS legt sancties op aan Iraanse olievloot

De Verenigde Staten hebben nieuwe sancties aangekondigd tegen de maritieme oliehandel van Iran, gericht op 35 schepen en entiteiten in wat Washington een "schaduwvloot" noemt die internationale beperkingen ontwijkt. De maatregelen, die activa en transacties in de VS blokkeren, zijn de nieuwste poging om de Iraanse olie-inkomsten te beperken.

Teheran verwierp de sancties als ineffectief en waarschuwde dat een "energieoorlog" 12 miljoen vaten — 10% van het wereldwijde aanbod — zou wegnemen van markten die al onder druk staan ​​door productieverlagingen. Iran blijft kopers vinden voor zijn olie, ondanks een decennium van Amerikaanse druk, en past verzendpraktijken en documentatie aan om beperkingen te omzeilen. De aankondiging komt terwijl Washington worstelt om internationale steun voor zijn Iran-beleid te behouden, waarbij China en India Iraanse olie blijven importeren terwijl zijn Europese bondgenoten diplomatieke betrokkenheid nastreven. De veerkracht van de Iraanse olie-export ondanks de toenemende Amerikaanse sancties roept vragen op over de effectiviteit van de strategie bij het veranderen van het regionale beleid van Teheran.


Iran verscheept olie naar China via Maleisische wateren

Een enorme ship-to-ship transfer-operatie op 64 kilometer van de Maleisische kust is uitgegroeid tot een belangrijk knooppunt voor Iraanse olie-export naar China, met een geschatte verwerking van 350 miljoen vaten ter waarde van meer dan $ 20 miljard in de eerste negen maanden van 2024. Dit maritieme netwerk maakt gebruik van verouderde tankers onder 'vlaggen van gemak', die zonder verzekering opereren, om transfers uit te voeren die verder gaan dan standaard monitoringsystemen. De locatie van de operatie in internationale wateren creëert opzettelijke jurisdictie-ambiguïteit.

De omvang van deze overdrachten legt de beperkingen bloot van westerse sancties bij het controleren van maritieme handel. Ondanks westerse diplomatieke druk op Maleisië, heeft het netwerk zich opmerkelijk veerkrachtig getoond door zijn geavanceerde gebruik van tussenpersonen en lege vennootschappen. Dit beschermt grote Chinese bedrijven tegen secundaire sancties, terwijl de Iraanse ruwe oliestromen in stand worden gehouden - nu geschat op 13% van China's olie-import. Het succes van de hub laat zien hoe parallelle maritieme handelssystemen effectief de door de VS gedomineerde financiële en scheepvaartcontroles kunnen omzeilen wanneer andere machten vastbesloten zijn om handelsrelaties te onderhouden.


Indonesië en Canada tekenen handelsovereenkomst

Indonesië en Canada ondertekenden op 2 december 2024 een Comprehensive Economic Partnership Agreement (CEPA), wat een aanzienlijke uitbreiding van de handelsbetrekkingen tussen de G20-leden markeert. De overeenkomst, die in 2026 van kracht wordt, zal 90,5% van de tarieven op Indonesische goederen die Canada binnenkomen, elimineren, wat gevolgen heeft voor de handel ter waarde van $ 1,4 miljard. De wederzijdse handel tussen de landen bereikte $ 3,4 miljard in 2023 volgens Indonesië, hoewel Canada het bedrag schat op $ 5,1 miljard. De deal volgt op tweeënhalf jaar van onderhandelingen.

De CEPA gaat verder dan goederen en omvat ook diensten zoals telecommunicatie, bouw en toerisme, terwijl het investeringen in productie, landbouw, mijnbouw en energie-infrastructuur faciliteert. De overeenkomst valt samen met een Canadese handelsmissie die 180 bedrijven naar Indonesië brengt om kansen in prioritaire sectoren te verkennen. Momenteel zijn de belangrijkste exportproducten van Indonesië naar Canada telefoons, rubber, textiel en palmolie, terwijl Canada voornamelijk landbouwproducten en meststoffen exporteert. De deal bevat ook bepalingen voor e-commerce, intellectuele eigendomsrechten en milieunormen.


Houthi's vallen in totaal 292 schepen aan tijdens de Rode Zee-campagne

De Houthi's lanceerden 292 aanvallen op commerciële scheepvaart in de Rode Zee-regio tussen november 2023 en augustus 2024, waarvan er slechts 48 succesvol waren. De campagne, die werd aangewakkerd door de oorlog tussen Israël en Hamas, ontwikkelde zich door vijf escalatiefases. Aanvankelijk richtten de Houthi's zich op schepen met banden met Israël, daarna breidden ze zich uit naar schepen die naar Israël gingen, daarna naar Amerikaanse en Britse schepen en ten slotte naar elk bedrijf met Israëlische havenverbindingen.

De VS en bondgenoten reageerden met drie militaire operaties: Operatie Prosperity Guardian voor defensieve patrouilles, EU's Operatie Aspides voor escortemissies en Operatie Poseidon Archer voor directe aanvallen op Houthi-doelen in Jemen. De meeste aanvallen vonden plaats in de zuidelijke Rode Zee (159), gevolgd door de Golf van Aden (70) en de Straat Bab el-Mandeb (45). Hoewel het succespercentage laag bleef — met een piek van 29% in februari 2024 — verstoorde de campagne de wereldwijde maritieme handel aanzienlijk, waardoor grote rederijen gedwongen werden om hun route om Afrika heen te leiden.


Europese gasopslag daalt in snelste tempo sinds 2016

De gasopslagniveaus in Europa zijn tussen 1 oktober en 26 november 2024 in het snelste tempo in acht jaar gedaald, met voorraden die met 83 terawattuur (TWh) zijn gedaald. Hoewel de voorraden nog steeds 6% boven het seizoensgemiddelde liggen, is het overschot aanzienlijk afgenomen met 13% aan het begin van de winter. Opslagfaciliteiten zijn nu voor 87% vol, een daling ten opzichte van 97% in 2023 en 94% in 2022. De scherpe daling is het gevolg van lagere temperaturen in Noordwest-Europa, waarbij Londen de koudste start van de winter in vijf jaar meemaakte.

De versnelde uitputting heeft de gasprijzen omhoog gestuwd, met Nederlandse TTF-futures die gemiddeld € 44 per megawattuur bedroegen in november, tegen € 26 in februari. Markten maken zich vooral zorgen over de kosten voor het bijvullen in de zomer van 2025, waarbij futures € 4 boven de winterprijzen van 2025/26 worden verhandeld - een ongebruikelijk patroon dat duidt op verwachte concurrentie met Aziatische kopers voor LNG-ladingen. Huidige inventaristrajecten suggereren dat de voorraden aan het einde van de winter 30% onder de recordniveaus van vorig jaar kunnen dalen, wat potentiële risico's met zich meebrengt als 2024/25 koud blijft en wordt gevolgd door een andere strenge winter in 2025/26.





[Alle links, bronnen, documenten en meer informatie uitsluitend voor abonnee's]



[3 december 2024]

 

Afdrukken Doorsturen