BlackRock en Vanguard onder toezicht: een
komende aardbeving in de Amerikaanse bankensector?
De FDIC ontketent een regelgevende storm die Wall Street op zijn
grondvesten zou kunnen doen schudden. BlackRock en Vanguard, de
vermogensbeheergiganten, bevinden zich in het oog van de storm. Hun
controle over de Amerikaanse bankensector staat nu onder streng
toezicht. Dit ongekende offensief dreigt de contouren van de
financiële macht in de Verenigde Staten te herpositioneren.
Voor als u weinig tijd heeft:
- De FDIC start een diepgaand onderzoek naar de belangen van BlackRock
en Vanguard in Amerikaanse banken.
- De kritische drempel van 10% participatie in een bank trekt
bijzondere aandacht van de toezichthouder.
- De FDIC zet vraagtekens bij de ‘passieve’ beleggersstatus van
vermogensbeheergiganten, de hoeksteen van hun beleggingsstrategie.
- Nieuwe regelgeving in de maak zou het machtsevenwicht in de
banksector kunnen verstoren en de spelregels opnieuw kunnen definiëren.
Inleiding
Wanneer u geld uitgeeft of verdient — tijdens het werken, autorijden
of zelfs het kopen van boodschappen — heeft u waarschijnlijk te maken
met geld dat wordt beheerd door BlackRock .
BlackRock en andere grote vermogensbeheerders hebben hun tentakels in
elke hoek van de Amerikaanse economie (en ver daarbuiten) uitgespreid. Door indexfondsen te
gebruiken kunnen beleggers geld in een aandelenportefeuille stoppen
die aan verschillende aandelen tegelijk is gekoppeld in plaats van aan
één aandeel. Deze indexfondsen dienen als een vorm van
beleggingsfondsen, die op hun beurt worden beheerd door bedrijven als
BlackRock, Vanguard en State Street — de Big Three van vermogensbeheer.
Deze vermogensbeheerders zullen strenger worden
gecontroleerd door de federale banktoezichthouders. Maar laten we
eerst eens uitleggen hoe ze te werk gaan.
In essentie kopen vermogensbeheerders een stukje van elk bedrijf en
investeren daarom “passief” door die aandelen voor onbepaalde tijd
vast te houden. Door aanzienlijke delen van zoveel van deze
verschillende bedrijven te bezitten, en dit te doen met het geld van
gewone mensen dat afkomstig is van o.a. pensioenfondsen en plannen
voor ziektekostenverzekeringen, oefenen deze bedrijven immense macht
uit.
De Big Three (zoals gezegd BlackRock, Vanguard en State Street) bezitten
bijvoorbeeld gezamenlijk 16 procent van Amazon, terwijl oprichter en
executive chairman Jeff Bezos slechts ongeveer 9 procent van de
aandelen van het bedrijf bezit. BlackRock bezit alleen al aandelen in
95 procent van de Fortune 500-bedrijven.
Dit geeft de vermogensbeheerders aanzienlijke stemrechten en ze
gebruiken die macht om de bedrijfswinsten te maximaliseren ten gunste
van een steeds smallere groep aandeelhouders van het bedrijf. In het
verleden waren aandeelhouders die beslissingen konden nemen over
bestuursverkiezingen, overnames, fusies of zelfs lonen meer divers qua
klasse, maar vandaag de dag bezit de top 10 procent van de verdieners
meer dan 80 procent van de aandelen. De onderste 50 procent van de
Amerikanen qua inkomen bezit vrijwel helemaal geen aandelen.
Als gevolg hiervan wordt de besluitvorming weggenomen bij degenen die
een cruciale rol spelen in het succes van een bepaald bedrijf. Deze
aandeelhouders kunnen ervoor kiezen om werknemers uit te knijpen door
lonen en voordelen te vertragen om zo de
bedrijfswinsten aan de top te verhogen. Dit soort consolidatie kan ook
leiden tot een anti-competitieve markt en hogere prijzen voor
consumenten; bijvoorbeeld wanneer grote luchtvaartmaatschappijen en
kledingbedrijven allemaal eigendom zijn van dezelfde
vermogensbeheerders en alle verschillende winsten dus terugkeren naar
dezelfde paar investeerders.
De diepte en omvang van het kapitaal zijn zo significant dat BlackRock
en andere vermogensbeheerders hun eigen federale toezichthouder hebben,
de Financial Stability Oversight Council, die ogenschijnlijk hun
activiteiten en relaties met de economie controleert. BlackRock
gebruikt zijn 'passiviteit' echter als een tijdelijke oplossing om
zinvol toezicht te vermijden, waardoor de bedrijven in feite hun eigen
activiteiten kunnen controleren.
Ondanks dat elk van de Grote Drie een aandelenbelang heeft in de
andere twee bedrijven, en ondanks dat ze allemaal aanzienlijke
aandelen bezitten in vrijwel alle grote Amerikaanse bedrijven, zijn ze
niet verantwoording verschuldigd aan het publiek.
Ten slotte zijn er enkele pogingen gaande om deze dynamiek te
veranderen zodat vermogensbeheerders op dezelfde manier worden
gereguleerd als banken. De Federal Deposit Insurance Corporation
(FDIC), die ervoor zorgt dat Amerikanen hun geld niet verliezen als
grote banken failliet gaan, stemde in juli om een voorstel te doen
om strengere regels toe te passen op vermogensbeheerders die 10
procent of meer van de banken bezitten.
In een regelgevende wending heeft de FDIC een offensief gelanceerd tegen de titanen
van vermogensbeheer, BlackRock en Vanguard. Deze reuzen, die samen een
kolossaal fortuin van 20.000 miljard dollar beheren, bevinden zich
plotseling onder de microscoop van de toezichthouder op het bankwezen.
Het probleem? Hun enorme belangen in Amerikaanse banken, die nu
brandende vragen oproepen over de invloed die zij achter de schermen
op Wall Street uitoefenen.
De prominente geldbeheerders bevinden zich dus in een gespannen dispuut
met de Amerikaanse Deposit Insurance Authority (FDIC). De kern van het
dispuut is een door de FDIC nagestreefde 'passiviteitsovereenkomst'
die grotere beperkingen zou opleggen aan de bezittingen van de
vermogensbeheerders in onder toezicht van de FDIC staande banken.
De deadline voor ondertekening is 10 januari, een uitstel ten opzichte
van de eerder vastgestelde deadline van eind december.
Dit onderzoek is verre van een simpele administratieve formaliteit,
maar zou wel eens een keerpunt in de geschiedenis van de Amerikaanse
financiële wereld kunnen betekenen. Voor BlackRock en Vanguard is de
situatie ernstig: hun status als passieve investeerders, de hoeksteen
van hun expansiestrategie, wordt in twijfel getrokken. Geconfronteerd
met een toezichthouder die vastbesloten is de teugels weer in handen
te nemen, zouden deze reuzen hun greep op de bankensector ernstig
kunnen zien wankelen.
Laten we duiken in de kern van deze regelgevingsstrijd die belooft de
contouren van de financiële macht in de Verenigde Staten te
herpositioneren. Maar eerst wat meer informatie
Over BlackRock
De meeste mensen hebben nog nooi van
BlackRock gehoord. Toch heeft dit 'bescheiden'
bedrijf de touwtjes in handen over een
duizelingwekkend deel van de
wereldeconomie, met een bereik dat veel
verder reikt dan de financiële sector.
Larry Fink, het brein achter BlackRock,
werd niet in de anonimiteit geboren.
Fink groeide op in een rijke familie in
Los Angeles in 1952 en zijn vroege jaren
werden gekenmerkt door een honger naar
macht. Fink waagde zich aanvankelijk aan
de politiek, maar realiseerde zich al
snel dat zijn echte invloed in geld lag.
Hij schakelde over naar bankieren en
onroerend goed en begon zijn reis naar
de wereld van de rijken en machtigen,
waarmee hij de basis legde voor wat
BlackRock zou worden.

In 1988, na een korte tegenslag waarbij
Fink door een enorme financiële blunder
uit First Boston werd gezet, kwam
BlackRock tevoorschijn. Fink, die zich
niet liet afschrikken, sloot zich aan
bij oude connecties en richtte het
bedrijf mede op. Wat volgde was een
meteoriet-achtige opkomst, waarbij
BlackRock's waarde in slechts vijf jaar
van vijf miljoen naar meer dan acht
miljard dollar steeg. Maar de reis
verliep niet zonder machtsstrijd en
strategische manoeuvres, aangezien Fink
de controle over de toekomst van het
bedrijf consolideerde.
De financiële crisis van 2008, een
catastrofe voor velen, werd BlackRocks
strategische speeltuin. Finks
vooruitziende blik op mortgage-backed
securities (door hypotheken gedekte
effecten) positioneerde het bedrijf om
de storm te doorstaan. Dankzij
persoonlijke connecties met de
Amerikaanse minister van Financiën wist
BlackRock onbetwiste contracten te
verwerven voor het beheer van activa van
instortende banken. Hierdoor werd Fink
de machtigste figuur op Wall Street.
Buiten Wall Street breidde BlackRock's
invloed zich uit naar Exchange-Traded
Funds (ETF's). Deze
beleggingsvehikels, ontworpen voor
stabiliteit en rendement, maakten
BlackRock de grootste speler op de markt.
Met belangen in grote ondernemingen in
alle sectoren reikten de troeven van
BlackRock tot in de kern van de
wereldeconomie.
De dominantie wordt gevoed door
Aladdin, een supercomputerprogramma
dat meer dan $ 20 biljoen aan activa
beheert. Deze kolossale financiële
controle gaat gepaard met een meer
verraderlijke vorm van macht:
persoonlijke gegevens. Met belangen in
grote bedrijven en controle over de
immense hoeveelheid data van Aladdin,
heeft BlackRock ongekende invloed op
regeringen, economieën en wereldwijde
gebeurtenissen.
De invloed van BlackRock beperkt zich
niet tot financiën. Met belangen in
media, onroerend goed en zelfs
investeringen in China, roept de invloed
van het bedrijf op de wereldeconomie
aanzienlijke zorgen op. Terwijl huizen
en onroerend goed worden opgekocht,
waardoor de prijzen de pan uit rijzen,
rijzen er vragen over de mogelijke
ernstige gevolgen voor de wereldwijde
geopolitiek en de gewone burger.
Op het gebied van duurzaam beleggen
heeft BlackRock's streven naar 'sociale
doeleinden' geleid tot ESG-scores.
Veel ESG is flauwekul . De theorie
erachter suggereert dat je de prestaties
van bedrijven kunt meten op andere
meetgegevens dan financiële rendementen,
hoewel de scoresystemen subjectief,
inconsistent zijn en vaak doelen stellen
die met elkaar in conflict zijn.
Minder dan 3 procent van de beleggingen
van BlackRock in Amerika zijn
ESG-gerelateerd, maar Fink heeft
zichzelf sinds 2016 tot het gezicht van
de woke-beweging gemaakt, toen hij de
CEO's van de bedrijven in BlackRock's
portefeuille in steeds luidere
bewoordingen begon aan te sporen om hun
bedrijven duurzamer te maken.
Bedrijven worden nu dus beoordeeld op basis
van hun politieke en sociale façades,
waardoor een nieuw landschap ontstaat
waarin beleggen aansluit bij specifieke
criteria. Deze verschuiving, aangestuurd
door de invloed van BlackRock, heeft
vèrstrekkende gevolgen voor sectoren (en
ons pensioen) en
vormt het verhaal van wat als belegbaar
wordt beschouwd.
De machtsovername van BlackRock is niet
alleen een financieel verhaal; het is
een verhaal dat verweven is met de kern
van ons dagelijks leven.
Van het beïnvloeden van regeringen tot
het vormgeven van wereldwijd economisch
beleid, de onzichtbare hand van
BlackRock reikt ver en breed. Terwijl we
door een wereld navigeren die steeds
meer wordt gevormd door deze financiële
reus, is het cruciaal om de implicaties
in twijfel te trekken en ons bewust te
zijn van het ingewikkelde web dat het
weeft.
Economedian zal binnenkort ingrijpende wijzigingen ondergaan.
Daardoor zullen uitgebreide artikelen als deze voor 'gewone' bezoekers slechts gedeeltelijk beschikbaar zijn.
Spoedig meer informatie over wat er allemaal op onze site zal veranderen. Red.
Het offensief van de FDIC tegen vermogensbeheergiganten
Vorige week heeft de FDIC een grote klap uitgedeeld door gerichte
brieven te sturen naar BlackRock en Vanguard. Deze berichten zijn
verre van eenvoudige routineverzoeken, maar markeren het begin van een
diepgaand onderzoek naar de investeringspraktijken van deze giganten
in de bankensector. De FDIC, zichtbaar bezorgd over de groeiende
invloed van deze bedrijven, eist nu totale transparantie over hun
participaties in Amerikaanse banken.
De toezichthouder neemt geen halve maatregelen. Het verzoekt de twee
bedrijven om uitgebreide details te verstrekken over hun bankbelangen,
in het bijzonder die welke de kritische drempel van 5% overschrijden.
Maar de FDIC gaat nog verder: er is concreet bewijs nodig dat
BlackRock en Vanguard werkelijk als passieve investeerders optreden.
Nieuwe compliance-eisen worden ingevoerd zodra een aandeel van meer
dan 10% in een bank onder toezicht van de FDIC wordt bereikt.
BlackRock, dat 11 biljoen dollar aan activa beheert, heeft zich tot nu
toe verzet, met het argument dat het geen overmatige invloed op
bedrijven uitoefent.
Deze eisen kunnen grote gevolgen hebben voor de beleggingsstrategieën
van BlackRock en Vanguard. Als hun belangen de noodlottige drempel van
10% overschrijden, zullen deze giganten voor een moeilijk dilemma
komen te staan: toestemming vragen om de kredietverstrekker actief te
controleren of meer toezicht van de FDIC accepteren om hun status als
passieve investeerders te behouden. Deze situatie zou hen kunnen
dwingen hun benadering van investeren in de bankensector fundamenteel
te heroverwegen, met mogelijk seismische gevolgen voor de hele markt.
Gevolgen voor de Amerikaanse bankensector
De kern van deze controverse is het idee van passieve belegger, een
status die deze vermogensbeheerders in staat stelt de strenge regels
die aan bankeigenaren worden opgelegd te omzeilen. De FDIC lijkt
echter steeds sceptischer te worden over de realiteit van deze
passiviteit. Leden van de raad van bestuur van deze instelling hebben
openlijk vraagtekens gezet bij het vermogen van de geldbeheerders om
werkelijk afstand te nemen van zulke grote belangen.
De zorgen van de FDIC zijn niet ongegrond. Het agentschap vreest dat
de groeiende invloed van deze vermogensbeheergiganten zou kunnen
leiden tot een gevaarlijke machtsconcentratie in de bankensector. Nog
zorgwekkender is dat ze vreest dat deze invloed de banken ertoe zal
aanzetten risicovoller gedrag te gaan vertonen, wat mogelijk de
stabiliteit van het financiële systeem in gevaar kan brengen. Deze
angsten verklaren de urgentie die de toezichthouder voelt om resoluut
op te treden.
Een ander complex aspect van deze situatie is de groeiende inzet van
BlackRock en Vanguard voor ESG-doelstellingen (Environmental, Social
and Governance). Sommige toezichthouders vragen zich af: zijn deze
ESG-initiatieven verenigbaar met de status van passieve belegger?
Naar een herziening van de bankregelgeving?
In juli onthulde de FDIC een voorstel dat een echt keerpunt markeert
in haar regelgevingsaanpak. Het doel van deze stap is om het
agentschap meer macht te geven om de bezittingen van de fondsen in
banken te onderzoeken. Het belangrijkste is dat het een einde wil
maken aan het zelfcertificeringsproces voor vermogensbeheerders, een
al lang bestaande pijler van de sector. Dit voorstel zou de spelregels
in de bankensector fundamenteel kunnen herdefiniëren.
Dit FDIC-offensief vindt niet plaats in een institutioneel vacuüm. Het
maakt inbreuk op een gebied dat traditioneel wordt beheerd door de
Federal Reserve. Historisch gezien heeft de Federal Reserve de macht
gehad om geldbeheerders toestemming te geven een belang van meer dan
10% te overschrijden als zij zich ertoe verbinden ‘passieve’ beleggers
te blijven. Deze nieuwe dynamiek zou kunnen leiden tot spanningen op
het gebied van de regelgeving en grotere onzekerheid voor
marktdeelnemers.
Geconfronteerd met deze ontwikkelingen blijft de financiële sector
niet stilzitten. Er gaan stemmen op om te waarschuwen voor de
mogelijke onvoorziene gevolgen van deze wijzigingen in de regelgeving.
Lindsey Keljo van de handelsvereniging SIFMA waarschuwde met name dat
deze veranderingen een “nadelige impact zouden kunnen hebben op de
toegang van banken tot kapitaal”. Deze zorgen benadrukken de
complexiteit van het evenwicht dat moet worden gevonden tussen
regulering en dynamiek van de banksector.
Een kwestie van wantrouwen
Dit geschil onthult het toenemende wantrouwen in Washington tegenover
BlackRock. Terwijl Republikeinse critici vrezen dat de belangen van
BlackRock kunnen leiden tot handhaving van ESG-normen, uiten
Democraten hun bezorgdheid over mogelijke risico's voor het financiële
systeem als gevolg van de marktmacht van BlackRock. De voorgestelde
overeenkomst heeft tot doel de banktoezichthouders gerust te stellen
dat BlackRock slechts een 'passieve' eigenaar zal blijven en geen
invloed zal uitoefenen op bedrijfsbeslissingen bij door de FDIC
gecontroleerde banken.
Een dergelijke overeenkomst bestaat al tussen BlackRock en de Federal
Reserve. Nu streeft de FDIC naar dezelfde overeenkomst als toegestaan
door de wet. Rohit Chopra, bestuurslid van de FDIC en directeur van
het Consumer Financial Protection Bureau, bekritiseerde in juli het
gebrek aan toezicht op passieve holdings als 'uiterst ontoereikend'.
Hij benadrukte het belang van bepaalde sectoren van de economie als
kritieke infrastructuur. "Het lijdt geen twijfel dat onze economie en
maatschappij afhankelijk zijn van banken, net zoals we afhankelijk
zijn van ons elektriciteitsnet en ons transportnetwerk", zei Rohit
Chopra in juli. "Het Congres heeft maatregelen genomen om ervoor te
zorgen dat het eigendom en de controle over deze kritieke
infrastructuur veerkracht bevordert en vrij is van belangenconflicten."
BlackRock in Nederland
Ongeveer twee derde van het vermogen onder beheer van BlackRock in
Nederland komt van pensioenfondsen.
In Nederland heeft BlackRock – volgens zijn Nederlandse website – voor
315 miljard euro aan pensioengelden in beheer op een totaal van 1,8
biljoen euro. Daarmee beheer(s)t het bedrijf dus 17,5 procent van alle
Nederlandse pensioenen en is zo een grote speler op de Nederlandse
pensioenmarkt, zo niet de grootste. Dat percentage lijkt niet veel,
maar de invloed en macht van BlackRock reikt verder en is
onvoorstelbaar groot.
Grote klant van BlackRock is de Stichting Bedrijfstakpensioenfonds
voor de detailhandel. Deze staat op de tiende plaats van de grootste
Nederlandse pensioenfondsen. Eind september 2020 had dit pensioenfonds
30 miljard euro aan pensioenvermogen van 1.225.000 deelnemers onder
beheer.
Meer dan 7 miljoen deelnemers van deze pensioenfondsen beleggen hun
pensioen via BlackRock-fondsen. Dat komt neer op ongeveer de helft van
de Nederlandse volwassenen. Het bedrijf heeft 16.500 medewerkers telt
met kantoren in dertig landen heeft grote invloed op de agenda’s van
pensioenfondsen, nationale regeringen, de Europese Unie en de centrale
banken van de wereld.
Volgens zakenlad Quote laten banken hun beleggingsfondsen door de
Amerikanen managen. ‘Bij ING is het bedrijf grootaandeelhouder. In
opdracht van de Staat verkocht Blackrock de Alt-A
hypotheekportefeuilles van datzelfde ING. Bij SNS Reaal helpen ze
sinds de nationalisatie begin 2013 met puinruimen, terwijl ze aan
dezelfde bank miljoenen verdienden voor hun klanten door short te gaan
in de maanden voor de overheidsingreep.’
BlackRock is onder meer de grootste aandeelhouder van Shell (7,52
procent), Unilever (8,4 procent), ING (5,51 procent) en Ahold Delhaize
(5,89 procent). Ook van ASML heeft BlackRock ruim 5 procent van de
aandelen.
Er zijn weleens kamervragen gesteld over de betrokkenheid van
BlackRock bij monetaire beslissingen van het kabinet en/of De
Nederlandse Bank (DNB). ; DNB vertrouwt op BlackRock bij het
doorlichten van de vastgoedportefeuilles en balansen van onze banken,'
aldus Quote. Tegelijk is BlackRock ook weer pensioenbeheerder van DNB.
En dan is het bedrijf ook nog eens met afstand de grootste belegger in
AEX-fondsen. Belangenverstrengeling?
Opdrachten vanuit de ECB en EU?
In 2014 huurt de Europese Centrale Bank BlackRock Solutions in voor
advies over het ontwerp en de uitvoering van de QE-programma’s,
waarmee staats- en bedrijfsobligaties kunnen worden aangekocht; het
bekende ‘geld bijdrukken’. Met andere woorden, net voordat de ECB
begint aan één van de grootste opkoopprogramma’s in de
wereldgeschiedenis, wint ze advies in van ’s werelds grootste
vermogensbeheerder. In 2016 vraagt de ECB datzelfde BlackRock
Solutions om assistentie bij de tweejaarlijkse bankenstresstests die
moeten aangeven in hoeverre een bank in staat is een crisis te
overleven. Toeval wil dat het moederbedrijf BlackRock-aandelen houdt
in bijna alle banken die door de ECB-stresstest worden beoordeeld. Een
situatie van de slager die zijn eigen vlees mag keuren? De ECB vindt
van niet, omdat het adviesbedrijf BlackRock Solutions niet dezelfde
juridische entiteit is als het beleggingsbedrijf BlackRock zelf.
In 2020 vraagt de Europese Commissie zelf om de assistentie van
BlackRock bij het ontwikkelen van nieuwe wetten voor banken om te
voldoen aan de – door de EU noodzakelijk geachte – ESG-regels. Dat
verzoek wordt door een aantal europarlementariërs aan de Europese
Ombudsman voorgelegd. Het kan toch niet zo zijn dat BlackRock Europese
regels voor banken gaat ontwerpen waarin zij zelf aandeelhouder is? De
Ombudsman verklaart in november 2020 deze gang van zaken ‘niet in
strijd met Europese regelgeving’, maar wel ‘onzorgvuldig’. De opdracht
wordt daarna voortgezet.
De laatste ontwikkelingen
Afgelopen vrijdag maakte de FDIC bekend dat het een overeenkomst had
bereikt met Vanguard, die de regels voor het beheer van activa als
passieve belegger in door de FDIC gecontroleerde banken aanscherpt. De
toezichthouder dringt er bij bedrijven op aan zogenaamde
“passiviteitsovereenkomsten” aan te nemen, die bedoeld zijn om het
voor hen gemakkelijker te maken toezicht te houden op de naleving van
hun verplichtingen door vermogensbeheerders en om de zakelijke
beslissingen van de investerende banken niet te beïnvloeden.
Een insider die bekend is met de status van de onderhandelingen tussen
BlackRock en de FDIC meldde dat het bedrijf vrijdag het laatste
voorstel van de toezichthouder ontving, kort na de aankondiging van de
deal met Vanguard. De formulering van de voorgestelde overeenkomst zou
“inhoudelijk hetzelfde” zijn als het pact met Vanguard.
De FDIC gaf geen commentaar op de overeenkomst met Vanguard of de
onderhandelingen met BlackRock. FDIC-bestuurslid Rohit Chopra
benadrukte dat grote vermogensbeheerders geen probleem zouden moeten
hebben om passiviteitsafspraken na te komen als ze niet daadwerkelijk
een actieve rol claimen.
In een openbare reactie aan de FDIC in oktober zei BlackRock dat het
al juridisch bindende toezeggingen had gedaan aan de Federal Reserve
Board om een passieve investeerder in Amerikaanse banken te blijven.
Benjamin Tecmire, hoofd regelgevingszaken bij BlackRock, bevestigde
dit.
Het blijft momenteel onduidelijk welke gevolgen BlackRock zou kunnen
ondervinden als de deadline niet wordt gehaald.
[Alle links, bronnen, documenten en meer informatie uitsluitend voor abonnee's]
[3 januari 2025]
Afdrukken
Doorsturen