Kleine Napoleon heeft grote ambities

Sinds zijn smadelijke nederlaag in de Napoleontische oorlogen zit Frankrijk gevangen in de hachelijke situatie van landen die ingeklemd raken tussen grote mogendheden. Na de Tweede Wereldoorlog pakte Frankrijk deze hachelijke situatie aan door een as met Duitsland in Europa te smeden.

Groot-Brittannië zat in een soortgelijke situatie en paste zich aan in een ondergeschikte rol door gebruik te maken van de Amerikaanse macht wereldwijd, maar Frankrijk gaf nooit zijn zoektocht op om de glorie als wereldmacht te herwinnen. En het blijft een work in progress.

De angst in de Franse geest is begrijpelijk nu de vijf eeuwen van westerse dominantie van de wereldorde ten einde lopen. Deze hachelijke situatie veroordeelt Frankrijk tot een diplomatie die voortdurend in een staat van opgeschorte animatie verkeert, afgewisseld met plotselinge aanvallen van activisme.

Maar om activisme resultaatgericht te laten zijn, zijn er voorwaarden nodig zoals het profileren van gelijkgestemde actiegroepen, leiderschap en medewerkers, supporters en sympathisanten – en, het allerbelangrijkste: behoud en logistiek. Of anders gaat activisme lijken op epileptische aanvallen, een ongeneeslijke aandoening van het zenuwstelsel.

De bloeiperiode van de Franse president Emmanuel Macron in de internationale diplomatie eindigde met de recente ontbinding van de Frans-Duitse as in Europa, die terugging tot de Verdragen van Rome in 1957. Toen Berlijn scherp afdwaalde naar het transatlanticisme als dogma van het buitenlands beleid nam de invloed van Frankrijk in Europese aangelegenheden af.

De inzet is hoog tijdens de verzoeningsbijeenkomst van vandaag, wanneer Macron naar Berlijn is gegaan om de Duitse bondskanselier Olaf Scholz te ontmoeten, die hem niet alleen in de kou liet staan vanwege Macron's plan voor de inzet van grondtroepen uit Europese landen in de oorlog in Oekraïne (wat Scholz pertinent weigert) , maar die ook dwars ligt in de kwestie van de Taurus-raketten - met het argument dat dit zou betekenen dat Duits personeel ter ondersteuning van Oekraïne zou worden ingezet, wat, zoals hij woensdag in de Bondsdag aankondigde, eenvoudigweg “uitgesloten” is zolang hij bondskanselier is. Dat bleek ook vandaag weer.

Dit is natuurlijk niet bedoeld om het 'formidabele intellect' van Macron te kleineren – zoals toen die eind 2019 in een bot interview met het tijdschrift Economist verklaarde dat Europa op “de rand van een afgrond” stond en zichzelf strategisch moest gaan zien als een geopolitieke economische macht opdat het “niet langer de controle zal hebben over ons lot.” Deze opmerking van Macron ging drie jaar vooraf aan de oorlog in Oekraïne, waarbij de EU inderdaad haar lot in handen heeft gelegd van een seniele persident aan de andere kant van de oceaan.

Er moet aandacht worden besteed aan wat president Macron precies heeft gezegd over buitenlandse troepen in Oekraïne. Hij verklaarde dat NAVO-troepen moeten worden ingezet in het westen van Oekraïne en niet in het oostelijke deel van het land waar de gevechten in en rond de Donbas en de Krim plaatsvinden. Het is niet de bedoeling dat NAVO-troepen Oekraïne binnenkomen om posities in te nemen tegen het Russische leger. De verklaring van Macron was ter ondersteuning van zijn overtuiging dat er wapenfabrieken in Oekraïne moeten worden opgezet, waarbij westers personeel de fabrieken helpt opzetten en daarin samen met de Oekraïners moet werken. De NAVO-aanwezigheid zou meer bedoeld zijn om de aanvallen op deze locaties te voorkomen, Oekraïense troepen op te leiden en ‘no go’-zones te creëren waar Russische troepen kunnen oprukken of aanvallen.

Zodra de verklaring van Macron in deze context wordt bekeken, is er niet langer sprake van strategische dubbelzinnigheid, omdat deze een zeer specifiek doel heeft voor de introductie van NAVO-troepen en hun rol in Oekraïne. Dit zou een situatie creëren waarin de NAVO zich duidelijk zou inmengen in de interne aangelegenheden van Oekraïne en, wat nog directer van belang is, het zou Oekraïne in staat stellen een groot aantal strijdkrachten van het noorden en het westen, naar het zuiden en oosten te verplaatsen, terwijl de NAVO het grootste deel van het grondgebied bezet. Wat het Westen betreft, zal dit de NAVO-troepen veel dichter bij een actief slagveld plaatsen en door de Russen en delen van de wereld als escalerend worden beschouwd.

In deze context lijkt de verklaring duidelijk op een blunder van Macron. Hij heeft een punt dat Oekraïne meer hulp van de NAVO en Europa nodig heeft als het een kans wil hebben om Rusland van zijn grondgebied te verdrijven. Oekraïne mist de mankracht en de economie om Rusland te evenaren in een uitputtingsoorlog, en de sancties tegen Rusland hebben vooral het Westen zelf getroffen, terwijl Rusland bereid is zijn huidige oorlogspad tot en met 2026 voort te zetten. Wat de verklaring van Macron heeft gedaan, is bevestigen wat Poetin heeft beweerd, namelijk dat het Westen Rusland wil vernietigen, en dit kan als zodanig worden geïnterpreteerd door de gemiddelde Russische aanhangers van Poetin die aantonen dat de beschuldiging van hem gegrond is.

Een andere reden dat het een vergissing is die Poetin in de kaart speelt, is dat de NAVO verdeeld is over het niveau van de steun aan Oekraïne. Hongarije, Slowakije en Turkije zijn bijvoorbeeld luidruchtig in hun verzet tegen voortzetting van de oorlog, laat staan tegen de introductie van NAVO-troepen, en zij steunen de onderhandelingen over een einde aan de oorlog vanwege de demografische positie van Oekraïne. De NAVO heeft de unanieme steun van alle lidstaten nodig om een dergelijk besluit te kunnen nemen, aangezien Oekraïne geen deel uitmaakt van de NAVO en geen artikel 5-bescherming geniet.
Poetin weet dat een dergelijke overeenkomst om troepen te introduceren nooit tot stand zou komen, in de huidige omgeving en tactieken op het slagveld, dus hij kan het gebruiken om te proberen de NAVO te verzwakken door deze verklaring van Macron te sturen om de vastberadenheid te verzwakken van NAVO-landen die lauwe steun hebben getoond of ambivalent zijn over de NAVO-steun. Poetin kan de verklaring van Macron gebruiken om verlegenheid of ambivalentie om te zetten in oppositie.

Macron deed zijn verklaring zonder instemming van mede-NAVO-leiders, zoals belangrijke Oekraïense aanhangers als Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten, die tegen de verklaring protesteerden, dus hij had geen consensus voor een dergelijke beleidsverklaring, zelfs niet van de grootste Oekraïense aanhangers. Macron heeft nog steeds geen afstand genomen van zijn verklaring en herhaalde zijn overtuiging op 29 februari, dus hij erkent zijn opmerkingen en gaat niet voor de “verkeerd uitgesproken” verdediging. Macron heeft alleen maar verdeeldheid in de NAVO over Oekraïne gecreëerd in een tijd waarin het steeds moeilijker wordt om financiering te verkrijgen.

Volgens het tijdschrift Marianne, die verschillende Franse soldaten interviewde, schat het leger naar verluidt in dat de oorlog in Oekraïne al onherstelbaar verloren is. De toespraak van de Franse president over het misschien sturen van troepen om Kiev te helpen, is mogelijk ingegeven door drie beoordelingen van het Franse leger die een somber beeld schetsten van het conflict in Oekraïne, aldus het tijdschrift. In de rapporten, die op de een of andere manier in het bezit van het weekblad zijn terechtgekomen, wordt betoogd dat Oekraïne zijn door het Westen getrainde leger in het mislukte offensief van 2023 heeft verwoest, geen man meer heeft om te mobiliseren, en dat het recente verlies in Avdiivka aantoont dat het niet eens meer in staat is om de lijn tegen Rusland vast te houden.

Oekraïne kan deze oorlog militair niet winnen”, concludeert het eerste rapport, geschreven in de herfst van 2023, naar aanleiding van het rampzalige grondoffensief in Kiev. Het prijst de Russische strijdkrachten als de nieuwe ‘tactische en technische’ standaard voor het uitvoeren van defensieve operaties en ontkracht de mediamythe dat het ‘in de pan wordt gehakt’. Als het Westen een militaire oplossing in Oekraïne zou blijven nastreven, zou dat volgens Marianne “de ernstigste analyse- en beoordelingsfout” zijn, aldus het vertrouwelijke document.

Marianne citeerde een hoge Franse officier die spottend zei: ‘We mogen geen fout maken als we tegenover de Russen staan; wij zijn een leger van cheerleaders” en het sturen van Franse troepen naar het Oekraïense front zou simpelweg “niet redelijk” zijn. In het Élysée betoogde een niet bij naam genoemde adviseur dat Macron “een krachtig signaal wilde afgeven… (in) millimeters en gekalibreerde woorden”.

Het tweede rapport, waarin de vooruitzichten voor 2024 worden geschetst, zegt dat Kiev 35.000 man per maand nodig heeft, maar “minder dan de helft” van dat aantal recruteert, terwijl Rusland maandelijks 30.000 vrijwilligers werft. Ondertussen heeft het offensief van 2023 de helft van de twaalf gevechtsbrigades van Kiev ‘tactisch vernietigd’. “Het Westen kan 3D-printers leveren om drones of rondhangende munitie te vervaardigen, maar zal nooit mensen kunnen printen”, aldus het rapport. Het tweede rapport erkende ook dat de westerse speciale troepen en ‘soldaten in burgerkleding’ een veel grotere aanwezigheid in Oekraïne hadden dan officieel werd erkend, waaronder ‘een flink aantal Britten’, evenals Franse marinecommando’s die de Oekraïners trainden.

Het derde en laatste rapport, dat de Franse waarnemers ‘het koude zweet bracht’, beschreef de Slag om Avdiivka als een mogelijke ‘nederlaag’ van de Oekraïense strijdkrachten. Het beschreef hoe Rusland een ‘hel’ voor de Oekraïense troepen creëerde door enorme glijbommen te gebruiken en zo meer dan 1.000 slachtoffers per dag te maken. Het Franse document omschreef de Oekraïense terugtocht op 17 februari ook als ‘plotseling en onvoorbereid’.

Marianne's redacteur Natacha Polony schreef: “Het gaat niet langer om Emmanuel Macron of zijn houding als een viriele kleine leider. Het gaat niet eens meer over Frankrijk of de verzwakking ervan door blinde en onverantwoordelijke elites. Het is de vraag of we er collectief mee zullen instemmen om slaapwandelend een oorlog in te gaan. Een oorlog waarvan niemand kan beweren dat deze gecontroleerd of ingeperkt zal worden. Het is de vraag of we ermee instemmen onze kinderen de dood in te sturen, omdat de Verenigde Staten erop stonden bases op te zetten aan de Russische grenzen.”

De grote vraag is waarom Macron dit toch doet – in die mate dat hij een ‘coalitie van de bereidwilligen’ in Europa samenbrengt. Er is een reeks verklaringen mogelijk, te beginnen met de houding van Macron en het proberen politieke munt hieruit te slaan, tegen minimale kosten, gemotiveerd door persoonlijke ambities en intra-Europese wrijving met Berlijn.

Het Franse parlement heeft inmiddels de strategie van de Franse president ten aanzien van Oekraïne goedgekeurd en steunde het bilaterale veiligheidsakkoord ondertekend door Macron en Zelensky. Op grond van een bilaterale veiligheidsovereenkomst kan een land als Frankrijk ermee instemmen zijn militaire troepen in actieve dienst naar Oekraïne te sturen, wat losstaat van een 'NAVO'-actie. Het probleem is echter dat Rusland al duidelijk heeft gemaakt dat als buitenlandse troepen Oekraïne binnenkomen, zij een legitiem militair doelwit zullen zijn. Dat zou noodzakelijkerwijs betekenen dat Rusland de Franse troepen doodt.

In het geval dat Frankrijk troepen gaat sturen, aangezien Frankrijk Oekraïne zal zijn binnengekomen met toestemming van de Oekraïense regering, kan Frankrijk, wanneer Rusland deze troepen aanvalt, zich omdraaien en beweren dat "Frankrijk is aangevallen door Rusland." De vraag is of Frankrijk dan kan proberen een beroep te doen op Artikel 5 van het NAVO-Verdrag, "Collectieve Zelfverdediging". Komt er een nieuw probleem om de hoek kijken: Rusland heeft vanaf het begin van zijn speciale militaire operatie in Oekraïne duidelijk gemaakt dat als de NAVO Artikel 5 Collectieve Zelfverdediging tegen Rusland afkondigt, "het een oorlog zal zijn die niemand zal winnen", wat een nucleaire oorlog betekent.

Het feit dat het Franse parlement het bilaterale veiligheidsakkoord van Macron heeft goedgekeurd, is een verschrikkelijke ontwikkeling. Het kondigt de komst aan van een uit de hand gelopen escalatie van het conflict tussen Rusland en Oekraïne, dat de wereld in de Derde Wereldoorlog zou kunnen katapulteren. Overigens is ook onze demissionaire regering een veiligheidsakkoord met Oekraïne overeengekomen - voor een periode van maar liefst 10 jaar - wat ons land straks een potentieel doelwit maakt in geval het daar uit de hand gaat lopen (naar onze mening slechts een kwestie van tijd). Tekst van de overeenkomst hier.

Wat een tegenstelling met de recente geschiedenis, want tot voor kort was Macron een voorstander van de dialoog met Moskou. De perceptie in de meeste Europese hoofdsteden, waaronder Moskou, is dat Macron een poging doet om de Oekraïense crisis naar een nieuw niveau te tillen door de westerse gevechtsinzet tegen Rusland publiekelijk aan te kondigen als een voor de hand liggende politieke manipulatie.

De geopolitieke saillantie is dat Macron, die nog niet zo lang geleden ooit opriep tot een dialoog met Moskou en daarin zijn bemiddeling aanbood, die in 2019 de beroemde verklaring van een “Groot Europa” aflegde en daarover contacten onderhield met de Russische president Vladimir Poetin; die sinds februari vorig jaar, terwijl hij sprak over de “zekere nederlaag” van Rusland in Oekraïne, opriep tot het vermijden van de “vernedering” van Moskou; die herhaaldelijk zijn toewijding onderstreepte aan de matrix van diplomatie die aan Charles de Gaulle werd toegeschreven en die Frankrijk de rol van een ‘brug tussen Oost en West’ toebedeelde – is nu overgestapt naar het andere uiterste van de harde Euro-Atlantische retoriek.

Deze verschrikkelijke inconsistentie kan alleen worden gezien als een gevolg van de ongunstige ontwikkeling van de gebeurtenissen in het scenario van de Oekraïense crisis, waarbij het vooruitzicht van een Russische nederlaag in de oorlog niet langer in het verschiet ligt, maar vervangen wordt door de groeiende mogelijkheid dat er uiteindelijk vrede zal komen - eentje die alleen haalbaar zal zijn op Russische voorwaarden. Anders gezegd: de machtsdynamiek in Europa is dramatisch aan het verschuiven, wat uiteraard gevolgen heeft voor Macrons eigen ambities om “Europa te leiden.”

[Alle links, bronnen, documenten en meer informatie uitsluitend voor abonnee's]



[15 maart 2024]

 

Afdrukken Doorsturen