Afgaande op berichten en gesprekken in de buitenlandse media lijkt het vertrek van Benjamin Netanyahu onafwendbaar, maar hij zal niet zonder slag of stoot de handdoek in de ring gooien.
Honderd jaar na de Arabische Opstand (1916-1918) tegen de heersende
Ottomaanse Turken, te midden van de dreigende nederlaag van Duitsland
en de Drievoudige Alliantie in de Eerste Wereldoorlog, is er opnieuw
een gewapende opstand van de Arabieren uitgebroken – deze keer tegen
de Israëlische bezetting, in de achtergrond van de
dreigende nederlaag van de
Verenigde Staten en de NAVO in de oorlog in Oekraïne – wat een
spannend schouwspel oplevert van een geschiedenis die zich onverkort
herhaalt.
Het Ottomaanse Rijk viel uiteen als gevolg van de Arabische Opstand.
Ook Israël zal zijn bezette gebieden moeten verlaten en ruimte moeten
maken voor een staat Palestina, wat uiteraard een verpletterende
nederlaag voor de VS zal zijn en het einde zal markeren van zijn
mondiale dominantie, wat doet denken aan de Slag om Cambrai in
Noord-Frankrijk (1918) waar Duitsers – omsingeld, uitgeput en met een
desintegrerend moreel te midden van een verslechterende binnenlandse
situatie – geconfronteerd werden met de zekerheid dat de oorlog
verloren was, en zich overgaven.
Na een bijeenkomst van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties -
achter gesloten deuren - over de huidige escalatie in het
Midden-Oosten waarschuwde de Russische permanente vertegenwoordiger
bij de VN Vasily Nebenzya: “De regio staat aan de vooravond van een
grootschalige oorlog en een ongekende humanitaire catastrofe.”
Zeker, de geopolitieke dimensies van de dreigende oorlog komen ook naar
boven. Nebenzya voegde hieraan toe: "Laat me duidelijk zijn: de
verantwoordelijkheid voor de dreigende oorlog in het Midden-Oosten
ligt voor een groot deel bij de Verenigde Staten. Het is Washington
dat roekeloos en egoïstisch het werk van het Midden-Oostenkwartet van
internationale bemiddelaars blokkeerde in een poging het vredesproces
te monopoliseren en het te beperken tot het opleggen van een
economische vrede met Israël aan de Palestijnen en andere Arabische
landen zonder de Palestijnse kwestie op te lossen.”
Rusland presenteerde bij de Veiligheidsraad een ontwerpresolutie
waarin werd opgeroepen tot een onmiddellijk en langdurig
staakt-het-vuren dat alle partijen zouden respecteren; een
onmiddellijke vrijlating van gijzelaars; en “de onbelemmerde
verstrekking en distributie van humanitaire hulp, inclusief voedsel,
brandstof en medische behandeling, en het scheppen van voorwaarden
voor de veilige evacuatie van burgers in nood.”
Maar het Russische initiatief zal geen succes hebben. De Israëlische
premier Benjamin Netanyahu kondigde in een televisietoespraak aan:
“Wij reageren met grote kracht op onze vijanden, met ongekende kracht.
Ik wil erop wijzen dat dit nog maar het begin is. Onze vijanden zijn
net begonnen te boeten. Ik zal niet in detail treden over wat er
daarna zal gebeuren, maar ik kan wel zeggen dat dit nog maar het begin
is.” Het is denkbaar dat Moskou daardoor andere opties gaat verkennen.
Een BRICS-initiatief is één mogelijkheid. Brazilië en China zijn in
overleg. En dus inderdaad China en Saoedi-Arabië. President Poetin
heeft naar verluidt waarschijnlijk een ontmoeting met Xi Jinping in
Peking.
Het werkelijk intrigerende is dat er overvloedige
inlichtingenrapporten voor Israël beschikbaar waren over de grote
mogelijkheid van een operatie van Hamas afgelopen zaterdag. Egypte
heeft bevestigd dat het inlichtingen aan Israël heeft doorgegeven. CNN
heeft sindsdien gemeld dat ook Amerikaanse inlichtingendiensten kort
voor de Hamas-aanval van 7 oktober waarschuwden voor een mogelijke
escalatie van het Israëlisch-Palestijnse conflict. De volgende
fragmenten uit het CNN-verslag zijn op zijn minst verbluffend: “Eén (Amerikaanse)
update van 28 september waarschuwde, gebaseerd op meerdere
inlichtingenstromen, dat… Hamas op het punt stond de raketaanvallen
over de grens te escaleren. Een telegram van de CIA van 5 oktober
waarschuwde in het algemeen voor de toenemende mogelijkheid van geweld
door Hamas. Vervolgens verspreidden Amerikaanse functionarissen op 6
oktober, de dag vóór de aanval, rapporten uit Israël waarin
melding werd gemaakt van ongebruikelijke activiteiten van Hamas –
aanwijzingen die nu duidelijk zijn: een aanval was op handen." (Nadruk
toegevoegd.)
Het uitblijven van een grondoorlog doet vermoeden dat er achter de
schermen het een en ander gebeurt. De stortvloed aan gebeurtenissen
van de afgelopen week kan daar op wijzen. Om te beginnen
was daar een telefoontje
van
de Iraanse president Sayyid Ebrahim Raisi afgelopen woensdag naar de
Saoedische kroonprins Mohammed bin Salman om een gemeenschappelijke
strategie te bespreken voor de situatie na de verwoestende aanval door
het Islamitische Verzetsbeweging Hamas tegen Israël op 7 oktober.
Eerder op dinsdag had de Iraanse Opperste Leider, Ayatollah Ali
Khamenei, in
een krachtige verklaring
benadrukt dat “vanuit militair en inlichtingenaspecten gezien deze
nederlaag (door Hamas) onherstelbaar is. Het is een verwoestende
aardbeving. Het is onwaarschijnlijk dat het (Israëlische) zichzelf
toe-eigenende regime in staat zal zijn de hulp van het Westen te
gebruiken om de diepe impact die dit incident op zijn heersende
structuren heeft achtergelaten, te herstellen.” (Zie ons artikel: "Iran
waarschuwt Israël voor een apocalyptische oorlog".)
Een hoge Iraanse functionaris vertelde Reuters dat Raisi’s oproep aan
de kroonprins tot doel had ‘Palestina te steunen en de verspreiding
van oorlog in de regio te voorkomen. Het telefoontje was goed en
veelbelovend.” Nadat hij een brede verstandhouding met Saoedi-Arabië
had opgebouwd, voerde de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken
Hossein Amir-Abdollahian een gesprek met zijn tegenhanger in de
Emiraten, sjeik Abdullah bin Zayed, waarin hij de islamitische en
Arabische landen opriep hun steun aan het Palestijnse volk uit te
breiden, waarbij hij de urgentie benadrukte van de situatie.
Donderdag begon Amir-Abdollahian tot en met zaterdag aan een regionale
tour naar Irak, Libanon, Syrië en Qatar om te coördineren met de
verschillende verzetsgroepen. Hij ontmoette met name Hezbollah-leider
Hassan Nasrallah in Beiroet en Hamas-leider Ismail Haniyeh in Doha.
Amir-Abdollahian vertelde de media dat, tenzij Israël zijn barbaarse
luchtaanvallen op Gaza stopzet, een escalatie door het Verzet
onvermijdelijk is en Israël een “enorme aardbeving” zou kunnen
ondergaan, aangezien Hezbollah bereid is in te grijpen.
Axios meldde zaterdag onder verwijzing naar twee diplomatieke bronnen
dat Teheran via de VN een krachtige boodschap aan Tel Aviv heeft
afgeleverd dat het zal moeten ingrijpen als de Israëlische agressie
tegen Gaza aanhoudt. Simpel gezegd:
Teheran zal zich niet laten afschrikken
door de inzet van twee Amerikaanse vliegdekschepen en verschillende
oorlogsschepen en straaljagers voor de kust van Israël. Zondag erkende
de nationale veiligheidsadviseur van het Witte Huis, Jake Sullivan,
dat de VS niet konden uitsluiten dat Iran zou ingrijpen in het
conflict.
In de tussentijd, terwijl Iran op het militaire front coördineerde met
de verzetsgroepen, schakelden China en Saoedi-Arabië over op het
diplomatieke spoor. Donderdag, zelfs toen de Amerikaanse minister van
Buitenlandse Zaken Antony Blinken op weg was naar de Arabische
hoofdsteden na gesprekken in Tel Aviv, op zoek naar hulp om de
gijzelaars vrij te krijgen door Hamas, nam China’s speciale gezant
voor het Midden-Oosten, Zhai Jun,
contact op met de vice-minister
van Politieke Zaken van het Saoedische ministerie van Buitenlandse
Zaken Saud M. Al-Sati over de situatie tussen Palestina en Israël, met
de nadruk op de Palestijnse kwestie en de humanitaire crisis die zich
in Gaza ontvouwt, in het bijzonder. Het contrast kan niet scherper
zijn.
Op dezelfde dag vond er een buitengewone gebeurtenis plaats op het
Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken toen de Arabische gezanten
in Peking
een groepsbijeenkomst wilden regelen
met speciaal gezant Zhai om hun collectieve standpunt te onderstrepen
dat er een “zeer ernstige” humanitaire crisis is ontstaan na de aanval
van Israël op Gaza en Israël. “De internationale gemeenschap heeft de
verantwoordelijkheid om onmiddellijk actie te ondernemen om de
spanning te verminderen, de hervatting van vredesgesprekken te
bevorderen en de wettige nationale rechten van het Palestijnse volk te
beschermen.”
De Arabische ambassadeurs bedankten China “voor het handhaven van een
rechtvaardig standpunt over de Palestijnse kwestie … en spraken de
hoop uit dat China een positieve en constructieve rol zal blijven
spelen.” Zhai gaf uiting aan zijn volledige begrip dat de
“topprioriteit is om kalm te blijven en terughoudendheid te betrachten,
burgers te beschermen en
de noodzakelijke voorwaarden te scheppen
voor het verlichten van de humanitaire crisis.”
Na deze buitengewone bijeenkomst plaatste het Chinese ministerie van
Buitenlandse Zaken om middernacht op zijn website
een krachtige verklaring van
het lid van het Politiek Bureau van het Centraal Comité van de CPC en
minister van Buitenlandse Zaken Wang Yi, getiteld "China staat aan de
kant van vrede en menselijk geweten over de kwestie van Palestina".
Dit was naar verluidt aanleiding voor een telefoontje van de
Saoedische minister van Buitenlandse Zaken Prins Faisal bin Farhan
naar Wang Yi.
Interessant genoeg belde Blinken ook Wang Yi vanuit Riyad op 14
oktober, waar hij, volgens
een verklaring van het
Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, “de Amerikaanse steun
herhaalde voor het recht van Israël om zichzelf te verdedigen en
opriep tot een onmiddellijke stopzetting van de aanvallen van Hamas en
de vrijlating van alle gijzelaars” en benadrukte het belang van “het
ontmoedigen van andere partijen (lees Iran en Hezbollah) om deel te
nemen aan het conflict.”
Kort en bondig gezegd: bij al deze uitwisselingen waarbij
Saoedi-Arabië betrokken was – vooral tijdens de ontmoetingen van
Blinken in Riyad met het Saudische parlement en kroonprins Mohammed
bin Salman, terwijl de VS zich concentreerden op de gijzelingskwestie,
richtte de Saoedische kant in plaats daarvan de aandacht op de
humanitaire crisis in Gaza. De verklaringen van het ministerie van
Buitenlandse Zaken (hier
en
hier) brengen de uiteenlopende
prioriteiten van de twee partijen naar voren.
Het volstaat te zeggen dat een gecoördineerde Saoedisch-Iraanse
strategie, gesteund door China, druk uitoefent op Israël om in te
stemmen met een staakt-het-vuren en te de-escaleren. De
steun van de VN
isoleert
Israël verder. De gedachtengang van Netanyahu lijkt moeilijk te
doorgronden. Het is heel goed mogelijk dat deze 800
kilo wegende gorilla in de Israëlische politieke jungle heeft berekend
dat een Holocaust geen slecht idee zou kunnen zijn als deze hem zou
helpen de existentiële crisis in zijn politieke carrière te overleven
– de juridische aanklachten en de mogelijkheid van een gevangenisstraf
in combinatie met een moeizame relatie met de regering-Biden. Dat zou
inhouden dat hij precies wist wat er stond te gebeuren....
Vreemd genoeg leidt de opkomende geopolitieke situatie tot een
convergentie van de belangen tussen Netanyahu en Biden. Biden wordt
ook geconfronteerd met een existentiële uitdaging als gevolg van de
onvermijdelijke nederlaag van de NAVO in de oorlog in Oekraïne, en er
is geen betere manier om de gevolgen die zijn positie bij de
verkiezingen van 2024 schaden te beperken dan door zich los te
koppelen van de oorlog in Oekraïne en weg te vluchten naar een
verdediging van de veiligheid van Israël, die de machtige Joodse lobby
en beroep op de publieke opinie zal verbeteren.
De grote vraag blijft: heeft Netanyahu ons voor de gek gehouden door
islamofobie en terrorisme te vermengen tot een bedwelmende cocktail
die verleidelijk is in zijn aantrekkingskracht in deze buitengewone
tijden in de wereldpolitiek? Een bromance met Netanyahu zal
nooit een happy end krijgen. Trump onthulde hoe Netanyahu op het
laatst afstapte van het gezamenlijke Amerikaans-Israëlische complot om
de charismatische Iraanse generaal Qassem Soleimani te vermoorden – en
dat hij vervolgens later naar binnen stormde om de eer daarvoor op te
eisen.
Het vertrek van Benjamin Netanyahu lijkt onafwendbaar, maar hij zal
niet zonder slag of stoot de handdoek in de ring gooien. De banden
tussen de VS en Israël kunnen onder druk komen te staan. President
Biden zit zoals gezegd zelf in de problemen en grijpt terug op de
hachelijke situatie van Jimmy Carter over de gijzelaarscrisis in Iran
in 1980, die een einde maakte aan zijn bod op een tweede termijn als
president.
Biden krabbelt al terug.
Maar hoe nu verder? Het is duidelijk dat hoe langer de Israëlische
aanval op Gaza voortduurt, de internationale veroordeling en de eis om
een humanitaire corridor toe te staan alleen maar zal intensiveren.
Niet alleen zullen
landen als grootmacht India,
die hun “solidariteit” met Israël betuigden, hun gezicht verliezen in
het Golbale Zuiden, zelfs de Europese "bondgenoten" van Washington
zullen het zwaar te verduren krijgen. Het valt nog te bezien of een
invasie van Gaza door Israël überhaupt realistisch is.
In de toekomst zal de Arabisch-Iranese-Chinese as het lot van Gaza in
de VN-Veiligheidsraad ter sprake brengen, tenzij Israël zich
terugtrekt.
Rusland heeft zoals eerder gezegd een ontwerpresolutie
voorgesteld en dringt aan op een stemming. Als de VS
een veto uitspreken over de resolutie, kan de Algemene Vergadering van
de Verenigde Naties tussenbeide komen om deze aan te nemen.
Ondertussen verliest het Amerikaanse project om de Abraham-akkoorden
nieuw leven in te blazen grip en wordt het complot om de door China
bemiddelde Saoedi-Iraanse toenadering te ondermijnen met een
plotselinge dood bedreigd.
Wat de machtsdynamiek in West-Azië betreft, kunnen deze trends alleen
maar in het voordeel van Rusland en China werken, vooral als de BRICS
op een gegeven moment een leidende rol op zich zouden nemen bij het
navigeren door een vredesproces in het Midden-Oosten dat niet langer
het monopolie is van de ONS. Dit is terugverdientijd voor Rusland.
Het tijdperk van de petrodollar loopt ten einde – en daarmee ook de
mondiale hegemonie van de VS. De opkomende trends dragen daarom in
grote mate bij aan de versterking van de multipolariteit in de
wereldorde.
[Alle links, bronnen, documenten en meer informatie uitsluitend voor abonnee's]
[16 oktober 2023]
Afdrukken
Doorsturen