De film Oppenheimer verdraait de geschiedenis om oorlog goed te praten

Bij de uitreiking van de Golden Globes afgelopen nacht is Oppenheimer uitgeroepen tot beste dramafilm. Is dit een geval van een voorspellende programmering uit Hollywood voor een aanstaande nucleaire aanval in 2024?

De nieuwste film van Christopher Nolan, Oppenheimer, heeft meerdere records verbroken en heeft afgelopen nacht in de VS vijf Golden Globe Awards in de wacht gesleept. Het is een labyrintisch visueel epos dat het tragische verhaal vertelt van de theoretische natuurkundige J. Robert Oppenheimer's stratosferische opkomst tot internationale faam als 'vader van de atoombom', en die zonder pardon afgebroken werd toen de angstaanjagende ontploffing van zijn creatie boven Hiroshima en Nagasaki hem transformeerde in een toegewijd anti-atoombom-kernwapen activist.

Eerder had de film in Japan voor veel controverse gezorgd, omdat het er niet in slaagde de catastrofale gruwel van de Amerikaanse aanvallen adequaat over te brengen, en de heroïsche vertelling van de geheime kruistocht van Washington om de vernietigende kracht van het atoom tijdens de Tweede Wereldoorlog te benutten. Zou het kunnen zijn dat Washington zich heeft gewend tot Hollywood om met gelikte propaganda de burgers alvast voor te bereiden op een nieuwe (wereld)oorlog?

Niettemin raakt Oppenheimer vluchtig een fundamentele, weinig doordachte paradox aan die ten grondslag ligt aan het Amerikaanse Manhattan Project. Toen nazi-Duitsland zich in mei 1945 overgaf, was het ogenschijnlijke doel van het gebruik van de atoombom – het voorkómen van Berlijns eigen zoektocht naar kernwapens – niet langer relevant. Het nucleaire programma van het keizerlijke Japan vormde daarentegen geen enkele bedreiging voor de geallieerden. Het was embryonaal, slecht gefinancierd, bewoog zich extreem langzaam, en Tokio had moeite om de materialen te vinden die nodig waren om met de bouw te beginnen. Toch ging het Manhattan Project snel door.

In de film (over de film en Oppenheimer veel meer in ons artikel "Oppenheimer. Waarom nu?") wordt de overgave van nazi-Duitsland snel in één scène afgehandeld. Daarin vragen sommige projectwetenschappers zich af of dit streven moet worden stopgezet, maar Oppenheimer wijst hun zorgen summier af en eist dat ze blijven werken om de oorlog in de Stille Oceaan te beëindigen. Dit is op elke denkbare manier een grove verdraaiing van wat er feitelijk gebeurde in Los Alamos, na de capitulatie van Berlijn. Deze episode is echter uitvoerig forensisch onderzocht in het Amerikaanse Prometheus, de biografie waarop de film is gebaseerd. Gezien de waarheid van deze gebeurtenissen is het geen mysterie dat het historische verslag zo flagrant gecorrumpeerd was.

In werkelijkheid eisten verschillende wetenschappers van het Manhattan Project na de overgave van nazi-Duitsland dat het werk onmiddellijk zou worden stopgezet, en lobbyden ze agressief om dat doel te bereiken. Leo Szilard was de meest diepgewortelde tegenstander. In augustus 1939 had hij samen met Albert Einstein een brief geschreven aan de toenmalige Amerikaanse president Franklin D. Roosevelt, waarin hij Duitsland waarschuwde voor de ontwikkeling van atoombommen, en de VS aanmoedigde hetzelfde te doen. Deze gedurfde interventie leidde tot de oprichting van het project. De natuurkundige vreesde nu dat een naoorlogse kernwapenwedloop tussen Washington en Moskou de wereld zou vernietigen.

Oppenheimer zelf had ernstige twijfels over het gebruik van het wapen in welke context dan ook, laat staan tegen burgerdoelen. Hij raadpleegde talloze vrienden en medewerkers van het Manhattan Project privé en vroeg of zij vonden dat de inspanning moest worden stopgezet. Eén van hen stelde voor om Japanse wetenschappers uit te nodigen voor een nucleaire testlancering, omdat ze geloofden dat alleen al de demonstratie Tokio ertoe zou kunnen aanzetten de vijandelijkheden te staken.

Uiteindelijk legde Oppenheimer zich neer bij de overtuiging dat een nucleaire aanval in deze fase onvermijdelijk was, waarbij hij rationaliseerde dat deze keizer Hirohito tot overgave zou dwingen, waardoor een ‘onvermijdelijke’ grootschalige Amerikaanse invasie van Japan onnodig zou worden en mogelijk miljoenen levens zouden worden gespaard. Hij lijkt ook het argument van zijn held Niels Bohr te hebben aanvaard, dat het gebruik van de bom oorlogen voor altijd zou kunnen beëindigen, door toekomstige conflicten onmogelijk te maken.

Bovendien begreep Oppenheimer goed de krachtige elementen van het militaire en politieke leiderschap van Washington, dat vastbesloten was om de bom te gebruiken, en ze konden  niet tot andere gedachten worden gebracht. Wat hij niet wist, was dat de Amerikaanse inlichtingendienst tegen de tijd van de overgave van nazi-Duitsland meerdere berichten had onderschept en gedecodeerd waaruit bleek dat de Japanse militaire leiders geloofden dat de oorlog al verloren was en aanvaardbare voorwaarden voor overgave zochten.

Het waren dus de kernbom-bombardementen op Hiroshima en Nagasaki die respectievelijk op 6 en 9 augustus doorgingen, ondanks de wijdverbreide kennis dat ze volkomen onnodig waren en grote aantallen burgers zouden doden. Dat mensenlevens niet tellen, blijkt niet alleen uit bovenstaande gebeurtenissen, maar ook bijvoorbeeld een andere belangrijke gebeurtenis uit de Tweede Wereldoorlog: de geallieerde vernietiging van Dresden in februari 1945. Bij vier aanvallen lieten Britse en Amerikaanse luchtmachten ruim 3.900 ton explosieve bommen en brandbommen vallen op de historische stad, vernietigingen die geen enkele militaire of strategische waarde hadden. Terwijl 25.000 burgers omkwamen, Ware het niet dat Kurt Vonneguts baanbrekende Slaughterhouse 5 dit 'incident' ter sprake bracht zou het vandaag de dag wellicht volledig in de vergetelheid zijn geraakt.

Dat was toen, en de situatie in de wereld vandaag de dag begint al aardig de kant op te gaan van een nieuwe wereldoorlog. Op 18 december jl.stond er een belangrijk, zij het beangstigend, opiniestuk in The Washington Post van Jon Wolfsthal, directeur mondiale risico's bij de Federation of American Scientists en voormalig senior directeur van de National Security Council onder voormalig president Barack Obama. Hij haalt het (nog steeds) huidige overblijfsel van de spanningen uit de Koude Oorlog aan, waardoor elke Amerikaanse president schijnbaar een nucleaire oorlog kan beginnen zonder wat je checks and balances zou kunnen noemen.

Wolfstahl herinnert zich de gevaarlijke laatste dagen van het presidentschap van Nixon en Trump, toen anderen tussenbeide kwamen om te proberen eventuele nucleaire lanceringen die door het Witte Huis waren verordonneerd, te blokkeren, maar hij houdt vol dat deze wegversperringen onder het huidige beleid niet echt waren toegestaan. Want degene die op 20 januari 2025 wordt beëdigd als de nieuwe president van de VS zal onmiddellijk de enige wettelijke bevoegdheid krijgen om het gebruik van de kernwapens van de Verenigde Staten te gelasten. Als een zittende president besluit om die autoriteit uit te oefenen – om welke reden dan ook – kan niemand hem juridisch tegenhouden.

Dit is geen nieuw probleem. Twee van de veertien presidenten in het nucleaire tijdperk hebben zich zó gevaarlijk gedragen dat hun eigen functionarissen op juridisch twijfelachtige manieren hebben geprobeerd zichzelf in de nucleaire commandostructuur op te nemen. In de laatste dagen van president Richard M. Nixon verklaarde de toenmalige minister van Defensie James Schlesinger dat elke nucleaire order eerst bij hem moest worden gecontroleerd. Het feit dat Donald Trump koploper blijft voor de Republikeinse nominatie van 2024 zorgt bij de Democraten voor extra bezorgdheid: in de laatste paar dagen van Trumps ambtstermijn probeerde de toenmalige voorzitter van de Joint Chiefs of Staff, generaal Mark A. Milley, deze risico’s te beperken door officieren van het National Military Command Center (NMCC) te vertellen dat als ze een nucleair lanceerbevel zouden krijgen van Trump, ze hem moesten inlichten. “Ik maak deel uit van de procedure”, zou Milley naar verluidt tegen zijn ondergeschikten hebben gezegd.

Zowel Milley als Schlesinger hebben daarmee de wet overtreden. Hoewel de voorzitter van de Joint Chiefs de hoogste militaire officier van het land is, maakt hij geen deel uit van het nucleaire lanceringsproces. Noch de minister van Defensie, de minister van Buitenlandse Zaken of zelfs de commandant van het Amerikaanse Strategische Commando heeft daarover wat te zeggen.

Om een nucleaire aanval te initiëren, kan de Amerikaanse president een bevel uitvaardigen waarbij hoge militaire leiders en adviseurs worden omzeild. Elke president heeft een verzegelde kaart bij zich die bekend staat als het ‘biscuitje’. De president kan op elk moment de NMCC bellen en de code uit het koekje gebruiken om zijn identiteit te verifiëren – en de wapens worden gelanceerd. Als opperbevelhebber kan een president de wachtofficier zelfs bevelen zijn superieuren niet te vertellen dat er een bevel is gegeven. Dus zelfs als een bezorgde voorzitter van de Joint Chiefs zijn soldaten opdraagt hem op de hoogte te stellen van een dergelijk bevel, kan de president naar eigen goeddunken eenvoudigweg die ‘waarborg’ terzijde schuiven. Dat vandaag de dag een oude, seniele president nog die bevoegdheid heeft is ongelooflijk en onaanvaardbaar.

Tijdens de crisis van 1962 kwamen de Verenigde Staten onder president John Kennedy en de Sovjet-Unie onder leiding van Nikita Chroesjtsjov dicht bij het gebruik van kernwapens vanwege de nabije aanwezigheid bij de VS van Sovjet-troepen (in Cuba). Nu zien we de omgekeerde situatie: Rusland onder leiding van Poetin ageert al jaren tegen het Westen, dat inmiddels bij hem op de stoep staat. Poetin heeft gewaarschuwd dat hij alle noodzakelijke middelen zal gebruiken, inclusief het Russische nucleaire arsenaal, om te voorkómen dat Russisch grondgebied door buitenlandse mogendheden zal worden aangevallen, en dat is inclusief de vier 'omarmde' Oekraïense regio's.
Zelensky gaf toen als reactie dat de NAVO preventieve aanvallen op Rusland moet lanceren om het gebruik van kernwapens te voorkómen.

Het jaar 2024 is inmiddels aangebroken en in juli zal Zweden officieel toetreden tot de NAVO. Ondertussen hebben de VS in december vorig jaar al een overeenkomst met Zweden getekend die het land onbeperkte toegang geeft tot 17 Zweedse militaire bases. De VS kunnen hier hun militaire eenheden en wapens inzetten.

Kernwapens worden niet genoemd in de overeenkomst, maar de Verenigde Staten zullen exclusieve controle hebben over vooraf gepositioneerde wapens, dus er is ook een mogelijkheid van kernwapens in Zweden, zei Manlio Dinucci van het Center for the Study of Globalization tegen Global Research.

De VS ondertekenden in dezelfde maand een soortgelijke overeenkomst met Finland, dat zich in april vorig jaar bij de NAVO aansloot. Finland verleent de VS onbeperkte toegang tot vijftien militaire bases, inclusief de plaatsing van wapens en de toegang van Amerikaanse vliegtuigen, schepen en militaire voertuigen. Vijf van de vijftien bases bevinden zich in Lapland, aan de Russische grens.

Tegelijkertijd zetten de VS de nieuwe B61-12 kernbommen in Europa in in Italië, Duitsland, België, Nederland en Turkije ter vervanging van de B61 kernbommen. B61-12 bevindt zich mogelijk ook in het geheim in Polen en andere Europese landen - naar schatting zijn er 150 kernkoppen in Europa geplaatst. Bij een dreigende wereldoorlog zijn het dus deze landen die de eerste klappen zullen opvangen, in ieder geval een eind verwijderd van Amerika. Dat aantal van 150 is overigens genoemd door Alicia Sanders-Zackre, beleids- en onderzoekscoördinator voor de International Campaign to Abolish Nuclear Weapons (ICAN) op een bijeenkomst ontmoeting met geaccrediteerde journalisten bij de VN, geciteerd door EADaily.

ICAN is een internationale niet-gouvernementele organisatie, opgericht in 2007. Het doel is het bevorderen van de ratificatie en implementatie van het Verdrag inzake het verbod op kernwapens. De organisatie won in 2017 de Nobelprijs voor de Vrede. Volgens de Internationale Campagne voor de Afschaffing van Kernwapens is het feit dat Washington deze niet-aangegeven kernkoppen in Europa heeft geplaatst uiterst zorgwekkend.

Deze bommen kunnen onder het aardoppervlak tot ontploffing worden gebracht, waardoor hun vernietigende kracht tegen ondergrondse doelen toeneemt tot het equivalent van een oppervlaktewapen van 1.250 kiloton – het equivalent van 83 Hiroshima-bommen. Volgens het meest recente rapport van ICAN hebben de negen kernmachten in de wereld vorig jaar meer dan 157.000 dollar per minuut (!) aan kernwapens uitgegeven, waardoor particuliere bedrijven zijn verrijkt die het risico lopen de mensheid in gevaar te brengen. Volgens hetzelfde onderzoek hebben kernwapenlanden in totaal in 2022 82,9 miljard dollar aan hun arsenalen uitgegeven. De Verenigde Staten gaven met 43,7 miljard dollar het meeste uit, meer dan alle andere nucleaire landen samen. Op de tweede plaats qua uitgaven staat China met 11,7 miljard dollar, op de derde plaats staat Rusland met 9,6 miljard dollar.

Terwijl hun inzet aan de gang is, heeft het Pentagon zijn besluit aangekondigd om een ​​nieuwe variant van de bom te ontwikkelen: de B61-13. Het zal een opbrengst hebben van 360 kiloton, 7,2 keer de maximale opbrengst van de B61-12 van 50 kiloton. Knap staaltje vernuft van de Amerikanen om straks de wereld niet in vijf keer maar in één klap te vernietigen.

Het Pentagon zei dat de "B61-13 de president van de Verenigde Staten extra opties zal bieden tegen hardnekkigere militaire doelen en doelen over grote gebieden." Dit betekent dat de VS kernbommen in Europa hebben, kennelijk gericht op Rusland, die in staat zijn commandocentrumbunkers en grote gebieden van strategisch belang te vernietigen.

De reactie van Rusland liet niet lang op zich wachten: het voltooide de inzet in Wit-Rusland van tactische kernwapens die Amerikaanse en NAVO-kernbases in Europa konden aanvallen. Het Westen weet deze reactie echter zó te framen dat de 'aartsvijand' als eerste een dreigende houding aanneemt.

Tegelijkertijd groeit het risico op een kernoorlog in het Midden-Oosten, waar Israël – de enige kernmacht in de regio – zich, met steun van de VS, voorbereidt op een oorlog met Iran en de Libanese Hezbollah, die de Palestijnen in Gaza steunt.











[Alle links, bronnen, documenten en meer informatie uitsluitend voor abonnee's]



[8 januari 2024]

 

Afdrukken Doorsturen