Welkom in de Bizarro-wereld van negatief renderende schulden waarin we ons nu bevinden, gedreven door een QE-geïnduceerd structureel tekort aan langlopende risicovrije vastrentende instrumenten, een vastgeroeste trendvolging en computergestuurde programma's die blindelings algoritmen achtervolgen. En dan ook nog zonder de context dat negatieve tarieven een alarmerende situatie zijn, terwijl handelaren op de beurzen al rekening houden met een nieuwe ronde van verwachte Quantitative Easing. Dat alles verpakt in een stilgehouden verhaal over een komende financiële ineenstorting.
Naar onze mening komt er steeds meer onzin op de markt, maar van de
andere kant handelen we wel met de (voor)kennis die de markt ons heeft
gegeven. Zelfs nu alle seinen wijzen op een eindspel dat een ramp van
ongekende omvang wordt.
Het is meer dan 100 jaar geleden dat het Federal Reserve-systeem in
december 1913 door het Amerikaanse Congres werd opgericht en
vervolgens door president Woodrow Wilson in de wet werd ver(k)ankerd.
Sinds de oprichting is de koopkracht van de Amerikaanse dollar voor
consumenten verwaterd van $ 3,32 in december 1913 tot $ 0,13 vandaag
de dag.
Vrijwel elk land heeft een centrale bank en samen hebben ze geholpen
om soevereine opbrengsten in negatief gebied te brengen voor een
bedrag van meer dan $ 17 biljoen (!) - inderdaad: $
17.000.000.000.000.
De wereldwijde voorraad negatief renderende schulden is nu meer dan
dat astronomische bedrag, omdat de toenemende marktvolatiliteit extra
kracht geeft aan de ongekende obligatierally van dit jaar.
Dertig procent van alle effecten (van enige beleggingskwaliteit) heeft
nu een rendement onder nul, wat betekent dat beleggers die de schulden
opkopen en deze tot het einde van de looptijd aanhouden, gegarandeerd
een verlies zullen maken. Toch neemt het aantal kopers nog steeds toe
en willen ze profiteren van verdere stijgingen van de obligatiekoersen
en gunstige wisselkoersafdekking - of op zijn minst om grotere
verliezen elders te voorkomen.
Langlopende kredietrisicovrije obligaties, oorspronkelijk bedoeld om
tot het einde van de looptijd te worden aangehouden, zijn door
negatieve rendementen omgezet in radioactieve kortetermijnvehikels
voor het verhandelen van tijdbommen die menig portefeuille en winst-
en verliesrekening (zullen) bederven naarmate ze langer worden
aangehouden. Dat zal leiden tot grote problemen - en dat is altijd het
geval wanneer de "greater
fool theory" de belangrijkste aanjager van de
markten is.
We schrijven (en debatteren intern) al jaren over de
negatieve-rente-theorieën en zijn consistent in de solide economische
veronderstelling dat er geen gratis lunch is, maar die theorieën
blijven zich doorontwikkelen - tegen alle logische principes en het
gezond verstand in.
Wanneer een soevereine overheid met
een hoge schuldenlast
het omslagpunt overschrijdt - en niemand weet waar het omslagpunt is -
waarbij de markten het vertrouwen verliezen in het vermogen van die
overheid om schulden terug te betalen of die te verlengen en het dus
einde oefening is wat betreft een mogelijke herfinanciering, dan zijn
er drie mogelijkheden:
1) een bailout - gemakkelijk voor een klein land, zoals Griekenland,
maar Italië of Japan zijn te groot om door een bailout gered te worden;
2) hyperinflatie - geld bijdrukken om aflopende schulden te betalen en
begrotingstekorten te financieren.
3) bankroet gaan (voor zover een land dat kan, natuurlijk) en
herstructureren.
Wat betreft de derde mogelijkheid hebben we een voorbeeld:
Rusland koos in 1998 voor de optie van wanbetaling ("default") op zijn
GKO's (in roebel luidend korte termijn schatkistpapier) bij een
onafhankelijke centrale bank. Hetzelfde kan gebeuren met een G5-land
als we de bovengrens van schuldlimieten en de ondergrens voor langere
rente vandaag de dag in ogenschouw nemen.
Net als de Russen is de beslissing om te kiezen voor hyperinflatie,
"default" of het smeken om geld bij het IMF, een politieke keuze.
Rusland zag dat een hoog percentage houders van zijn schulden in
lokale valuta in handen was van buitenlanders, bijvoorbeeld
hedgefondsen zoals dat van David Tepper. Tepper zegt dat het een
verlies van 29% ($ 80 miljoen) op Rusland moest incasseren toen dat
land in gebreke bleef na een IMF-deal, wat Tepper zelf "de grootste
fout in zijn carrière" vond. De Russen maakten toen zoals gezegd een
politieke keuze om in gebreke te blijven en de pijn bij de
buitenlanders te leggen in plaats van bij de bevolking (dus door
middel van hyperinflatie de zaak op te lossen).
Tot Markus Söder, de minister-president van Beieren, is het eindelijk
doorgedrongen dat het nul- en negatieve rentebeleid van de ECB grote
schade toebrengt aan burgers en spaarders. Dat we nog mogen meemaken
dat een politicus dit begint in te zien. Immers, politici zijn niet zo
van het vergaren van aanvullende kennis, vooral als het gaat om wat de
mensen bezighoudt.
Een voorbeeld is het eufemisme van het monetaire begrip "negatieve rente"
wat in gewone mensentaal betekent "straf voor het feit dat mensen hun
verdiende en gespaarde geld niet (willen) uitgeven".
Maar de soms linkse en soms rechtse politicus Söder wil méér, zelfs
actie. Hij wil gewoon negatieve rentetarieven verbieden - maar alleen
voor spaarsaldi tot 100.000 euro. Bovendien moeten de banken, die
onder de negatieve renteknoet van de Europese Centrale Bank staan, de
mogelijkheid krijgen om volledig te profiteren van de besparingen van
hun klanten. Daarom moet het boetegeld mensen dwingen om te gaan
winkelen met hun financiële activa, die meer dan 100.000 euro bedragen
- wat dan ook. Het belangrijkste is dat het geld weg bij hen weggaat,
richting anderen. Tja, ook een manier om het bedrijfsleven draaiende
te houden als de meer bemiddelde mensen verzadigd raken in hun
essentiële behoeften.
Zoals u weet, hebben we met de nul- en negatieve rentetarieven te maken
"dankzij" alle politici die de euro kost wat kost willen redden en een
gewillige hulp hebben gevonden bij de ECB. Dit heeft ook geresulteerd
in het redden van bedreigde banken, het in stand houden van bankroete
financiële instellingen (zombiebanken als bijv. Deutsche Bank) en
ondernemingen, en een verkapte economische politiek.
Maar de ECB hoeft alleen maar te streven naar monetaire stabiliteit,
niet naar méér. Zelfs het doel van de ECB om inflatie van 2% te
bereiken, wat ze in Frankfurt dan ook nog niet lukt, is een perverse
en verkeerde koers. In feite is monetaire stabiliteit niets meer of
minder dan inflatie van nul procent. Maar belangrijk om te weten:
nulinflatie betekent niet tegelijkertijd prijsstabiliteit. Afhankelijk
van de marktsituatie moeten prijzen voor goederen en diensten vrij
dalen en stijgen, dat wil zeggen zonder staatsinvloed: ze dalen in
geval van overaanbod en zwakke vraag, de bekende kwestie van vraag en
aanbod.
Om ervoor te zorgen dat de ECB de monetaire waarde van de euro zonder
politieke invloed kan veiligstellen, heeft zij de status van politieke
onafhankelijkheid verkregen. Deze onafhankelijkheid houdt strikt
verband met haar taak van monetair beleid en blijft daarom tot haar
beperkt. Fiscaal beleid en economisch beleid horen daar niet bij. Noch
mag de ECB EU-lidstaten ten aanzien van diens budgettaire behoeften
uit de brand halen noch massaal interveniëren met rentemanipulatie in
economische cycli, laat staan in een monetaire unie met
onafhankelijke nationale lidstaten, die - net als in de euro-muntunie
- worden gekenmerkt door een verschillende cultuur van fiscale
stabiliteit en door onafhankelijk financieel en economisch beleid en
dus van uiteenlopende economische trends.
Maar omdat er nogal wat landen in de eurozone zijn die een overmatige
schuldenlast hebben vanwege hun wanbeheer in de gemeenschappelijke
monetaire unie en banken worden bedreigd met faillissement vanwege de
dreiging van wanbetaling op leningen aan onzekere begunstigden van
faillissementen, koopt de ECB obligaties van hen op (in feite van de
allerslechtste kwaliteit... tegen forse prijzen) zodat zij met de
opbrengsten kunnen blijven voortbestaan. Het barst dan ook van de
zombie-ondernemingen.
Bovendien heeft het de rentetarieven tot nul en lager verlaagd om
nieuwe schulden te verlichten - inclusief die van overheden, zodat zij
met het nieuwe geld economische groeiprogramma's kunnen en moeten
starten. Dit gaat echter verder dan de bevoegdheid van de technocraten
van de ECB. Ze doen
het toch, omdat de ECB onafhankelijk is, en dat alle rechtsregels met
voeten worden getreden vinden zij en politici prima. Maar dat was niet
wat de eens beloofde onafhankelijkheid betekende. De ECB misbruikt
haar onafhankelijkheid - en de politiek vindt het prima.
Het redden en instandhouden van de euro is - we blijven het herhalen -
in werkelijkheid een redding van de banken door de Staat, dus een
redding van geldverstrekkers door schuldeisers, spaarders,
belastingbetalers en andere burgers. Het hele gedoe zal nog leiden tot
een enorme ophef - bij de eerstvolgende ergste crisis -waarbij
witte-boorden-criminelen terechtkomen waar ze thuishoren: in de
gevangenis, hoewel vandaag de dag niet met water en brood, maar met
laptops, tv en driesterrenmaaltijden.
Witte-boorden-criminelen hebben het altijd beter gehad. Ook politici
zijn bereid dat te verhullen. Een verstandige en effectieve manier om
politici en kiezers uit hun langdurige slaap te halen, is alleen dit:
de kiezers moeten eindelijk beseffen dat ze jarenlang zijn misleid en
bedrogen. En de politici, die daar vrijwillig en uit eigenbelang
hebben meegeholpen, daarop afrekenen.
